Talentenjacht

24 juni 1964 zien zo’n 8 miljoen Nederlanders hoe een jong Rotterdams roodharig jongetje met een bandparodie de show steelt in de talentenjacht ‘Nieuwe Oogst’. Hoewel Andre van Duin wat kritiek krijgt van de jury verovert hij op die avond de harten van het publiek en is hij in één klap een veel gevraagd artiest. Hij is dat al die tijd gebleven. Sinds Van Duin zijn maar weinig deelnemers aan talentenjachten doorgebroken. In de jaren ’60 en ’70 is dit ook helemaal niet het doel van de deelnemende accordeonisten, neusfluiters, echtparen en combo’s. Ze tonen hun kunstje en vermaken ons thuis op de bank. Berend Boudewijn, in 1961 regisseur van ‘Onbekend Talent’ ziet een opmerkelijke verklaring voor het diverse aanbod van de talenten. “Tegenwoordig is het vooral zang en dans, maar vroeger dacht men dat het saai zou zijn. Er was enorme angst in de begintijd van de televisie om iets te doen wat alleen maar geluid gaf. Je moest ook iets te zien hebben.”

Nieuwe Oogst is de eerste talentenjacht op de Nederlandse televisie en begint in 1960. Producer Fred Oster: “In de zomermaanden moesten we een beetje sparen. En dat betekende dat we dan programma’s gingen maken als Nieuwe Oogst want dat betekende dat je een heel groot aantal mensen op televisie kon brengen die je niet hoefde te betalen dus daar verdiende je weer mee. Mensen die deel namen aan het programma kregen alleen reiskosten en misschien een kopje koffie en thats it”. Berend Boudewijn: “Ook voor dat de tv zich er mee bemoeide waren er al talentenjachten. Een speeltuinvereniging deed zoiets, of een dansschool en dan gingen de mensen daar een liedje zingen of een dansje doen, en dat was het dan. En dat is naar de televisie gegaan. Het had iets onschuldigs. Het was ook helemaal niet zozeer de bedoeling om daar beroemd mee te worden of daar een grote carrière mee te maken.”

Na Nieuwe Oogst gaat het zoals wel vaker op de televisie, iedere omroep bracht zijn eigen talentenshow. Springplank (KRO ’63,) Attentie (NCRV ’66), Attent op Talent (TROS 1971), Vara’s Voorstelling (VARA 1979), ze komen allemaal met talenten of mensen die denken talent te hebben. Ze probeerden zich te onderscheiden van elkaar door steeds nieuwe elementen toe te voegen of accenten te verleggen. Maar telkens blijven een paar elementen cruciaal voor een geslaagde talentenjacht. Berend Boudewijn: "Eén van de aantrekkelijke kanten om naar zo’n programma te kijken is in zekere zin de identificatie. Je ziet vijf mensen en die treden op en dan ben je zo benieuwd of die ene die jij zo leuk vindt, of die door zou mogen, of die ene waar jij zo de pest aan hebt, of die afvalt. Je blijft toch kijken."

Bij Nieuwe Oogst wordt al gewerkt met een publiekjury. Niet dat je kunt bellen of sms’en, maar elke aflevering zitten naast de bekende vakjury ook onbekende juryleden aan tafel die op persoonlijke titel commentaar mogen geven. De jury heeft door de jaren heen wel een steeds belangrijker functie gekregen. De Pats Boem Show (Veronica 1988) heeft een jury dat lijkt op een rariteitenkabinet met de op de lachspieren werkend Dolf Brouwers en de dandy Lodewijk van Avezaath met zijn hond op de jurytafel. En de Soundmixshow (KRO 1985) heeft Jacques d’Ancona. “Mede door mij was dat programma spraakmakend.”

Het harde commentaar van de jury van Idols, of de draaiende stoelen in de Voice of Holland borduren voort op oude formules. In 1967 brengt de NCRV een talentenjacht op tv die veel discussie uitlokt in het land. In ‘Rodeo’ worden artiesten op een rond podium weggedraaid als de jury ze niet goed vindt. Luid paardengehinnik maakt de vernedering compleet. Berend Boudewijn: “Het jurycommentaar kan nu wel hard zijn, in wezen is het format van Rodeo veel harder.” Het programma is helaas niet bewaard gebleven op enkele geluidsopnames na. Wel inspireerde Rodeo Andre van Duin tot het maken van een parodie in zijn tv-show “Een avondje met Andre van Duin”. Van Duin was inmiddels een grote artiest met een eigen show op tv. Hoewel de komiek nu zegt dat er geen diepere betekenis zat achter de venijnige parodie, worden alle punten van het format die discussie uitlokten haarscherp uitvergroot. Van Duin speelt alle rollen, van presentator, tot weggehinnikte kandidaten en bikkelharde juryleden. Hoewel het een karikatuur is vormt de parodie toch een beeldend bewijs van de harde formule van Rodeo. Je ziet pijnlijke en veel te korte optredens van kandidaten die, overgeleverd aan de grillen van de jury, hun dromen wreed uiteen zien spatten. En dat al in ’67.

Regie en samenstelling: Yaèl Koren
Research: Mirjam Gulmans, Maarten Blokzijl

Uitzending: 15 jan 2012, 21.15 uur, Nederland 2.