Holleeder op de vlucht

Wanneer de twee hoofdverdachten in Parijs in 1984 worden opgepakt, dient de Nederlandse overheid direct een uitleveringsverzoek in. Toenmalig minister van Justitie Korthals Altes: “We waren er bijzonder op gebrand die mannen zo snel mogelijk voor de rechter te krijgen”. Dan blijkt dat het Franse uitleveringsverdrag stamt uit 1895. Op basis van dit verouderde verdrag kunnen Holleeder en Van Hout in Nederland alleen veroordeeld worden op grond van ‘schriftelijke bedreiging’ en niet voor ‘afpersing’ en ‘ontvoering’ (wederrechtelijke vrijheidsberoving). Dat betekent dat hun maximale straf slechts vier jaar zou zijn, en niet 12 jaar. Daar wil de Nederlandse overheid niets van weten.

Na maandenlange juridische onderhandelingen achter de schermen, blijkt de Franse wet definitief onwrikbaar. En dan neemt de Nederlandse minister van Justitie Frits Korthals Altes een opmerkelijke beslissing: hij trekt het uitleveringsverzoek in. Daarmee zadelt hij Frankrijk op met een groot probleem. Omdat er geen uitleveringsverzoek meer is, worden de heren tot ongewenst vreemdeling verklaard en uit de gevangenis gezet. Zonder geldig paspoort kunnen ze geen kant op.

De Franse overheid brengt het tweetal onder in een motel, waar binnen de kortste keren een heel Nederlands gezelschap neerstrijkt. Philip Freriks – destijds correspondent in Parijs – spoedt zich naar de plek en kan zich herinneren dat hij op het verkeerde moment bij de kamer van Cor van Hout aanklopt: “Die man had natuurlijk lange tijd geen gezelschap gehad van z’n vrouw. Ik kwam buitengewoon ongelegen. Er is familie, journalisten en fotografen drentelen rond en ook de privé-politie van Heineken houdt een oogje in het zeil.

Plotseling worden ze als ‘ongewenst vreemdeling’ overgebracht naar het Frans/Nederlandse eiland Sint Maarten. Het hele circus trekt met hen mee. Ook Arjo de Jong, hoofd Beveiliging Heineken: “Kijk, er was natuurlijk nog steeds acht miljoen gulden zoek. Geld van de familie.” De uitzetting lekt uit, de eilandbewoners komen in opstand, ze vinden dat moederland Frankrijk hen als afvoerputje van Frankrijk gebruikt. En na een wilde tocht per speedboot, zeewaardig jacht, helikopter en vliegtuig zitten de ontvoerders een week later toch weer in een Parijse cel. Frankrijk past haar verdrag aan. Na een paar maanden volgt uitlevering aan Nederland en wordt het tweetal na ruim twee jaar eindelijk berecht. Holleeders advocaat Jacoba De Jongh-Dunand: “Het was een vlucht voor niets. Hun straf is er uiteindelijk niet minder om geworden”.

Andere Tijden reconstrueert het juridisch gestuntel, deze maand 30 jaar geleden, dat uitmondt in een doldrieste reis. Met o.a. correspondent Philip Freriks, Holleeders advocaat Jacoba De Jongh-Dunand, minister van Justitie Frits Korthals Altes, fotograaf Wim Hofland en hoofd beveiliging Heineken Arjo de Jong.

In dit fragment doet NOS-correspondent Philip Freriks verslag over twee mannen die voor het Ibis hotel in Evry heen en weer lopen “gekleed in het net, vanwege de dingen die konden gaan gebeuren”. We zien Willem Holleeder en Cor van Hout, de naar Frankrijk gevluchte ontvoerders van Alfred ‘Freddy’ Heineken, die in ‘hotelarrest’ zitten. Ook zien we twee andere mannen in vakantiekledij tegenover het hotel, bij een auto met Nederlands kenteken. Ze hangen tegen hun auto en er ligt een fototoestel op het dashboard. Wie zijn deze types en wat doen ze hier?

Freriks besluit polshoogte te nemen. “Over de aard van onze werkzaamheden zou ik u willen verwijzen naar de public relations in Amsterdam van de firma Heineken”, zegt één van hen. Officieel zijn deze twee mannen undercover, maar het is voor iedereen duidelijk dat zij persoonlijke beveiligers van Heineken zijn. Freddy Heineken richt net na zijn ontvoering een eigen beveiligingsbureau op, Proseco BV. De biermagnaat is bang dat Holleeder en Van Hout ontkomen en laat zijn lijfwachten de ontvoerders schaduwen.

De aanwezigheid van de Heineken-politie zorgt voor veel onrust. De Franse politie vindt de rondneuzende mannen ongewenste vreemdelingen. Holleeders advocate in Frankrijk, Jacoba de Jongh-Dunand, ziet het als “een inbreuk op haar privacy”. In het fragment legt Freriks uit wat de Heineken-politie doet: “Particuliere agenten van Heineken, houden het tweetal [Holleeder en Van Hout, red.] permanent in de gaten. Iedereen die met ze contact heeft, wordt gefotografeerd en zelfs gevolgd.”

Toch kunnen de beveiligers verder weinig tot niets doen. Nederland heeft het uitleveringsverzoek voor Holleeder en Van Hout ingetrokken. Daardoor kunnen ze niet meer in de gevangenis worden vastgehouden, maar wordt het tweetal onder ‘hotelarrest’ in diverse hotels geplaatst. Pas als Nederland het uitleveringsverzoek opnieuw indient, verdwijnen ze weer in de Franse gevangenis. Uiteindelijk komen de ontvoerders in 1986 in de Bijlmerbajes in Nederland en heeft de Heineken-politie ook weer rust.

“Ik heb er misschien wel helemaal niks mee te maken”, zegt Cor van Hout over de ontvoering van Freddy Heineken. Met grote ogen en opgetrokken wenkbrauwen spreekt hij elke beschuldiging van de TROS Aktua journaliste tegen of heeft hij “geen commentaar”. Ze raakt duidelijk de gevoelige snaar in dit persoonlijke interview met Van Hout, zijn compagnon Willem Holleeder en advocaat Max Moszkowicz.

Op het moment van het interview zitten Holleeder en Van Hout met ‘hotelarrest’ vast in Frankrijk. “Als je verdacht bent, ben je nog niet schuldig”, beweert Van Hout stellig. Nederland probeert de mannen terug te halen, zodat ze veroordeeld kunnen worden voor de ontvoering die alweer twee jaar daarvoor plaatsvindt. Zeker vier mannen zijn betrokken bij deze hachelijke misdaad. Ze ontvoeren Heineken en zijn chauffeur Ab Doderer op 9 november 1983 en sluiten de heren op in isoleercellen. Ondertussen communiceren de ontvoerders via de krant welke prijs op het hoofd van de biermagnaat staat: 35 miljoen gulden.

De bierbrouwerij betaalt het losgeld. Kort na de overdracht valt de politie een loods binnen op een Amsterdams industrieterrein. De vermoedens dat Heineken en Doderer daar gevangen zitten, blijken juist. Twee van de vier hoofdverdachten vallen in handen van de politie, maar Holleeder en Van Hout, het ‘brein’ achter de ontvoering, zijn op dat moment al onderweg naar Frankrijk.

Drie maanden na hun vlucht weet de Franse politie ze alsnog te vinden in Parijs. Een jarenlang juridisch getouwtrek tussen Frankrijk en Nederland volgt. Van Hout heeft daar wel een duidelijke, zelfs ironische mening over: “Maar de wet moet gewoon gerespecteerd worden, door Holland ook. Frankrijk heeft de wet gerespecteerd en dat moet door iedereen gerespecteerd worden, want waar blijven we dan?”

Volkomen onverwacht deed de minister van Justitie Frits Korthals Altes in december 1985 iets wat nog nooit eerder was gebeurd: hij trok het Nederlandse verzoek tot uitlevering van Heineken-ontvoerders Willem Holleeder en Cor van Hout in.

Volgens het Franse uitleveringsverdrag, dat nog stamde uit 1895, zouden de twee na uitlevering aan Nederland namelijk een veel lagere straf krijgen. Alleen op basis van het misdrijf schriftelijke bedreiging. Daar stond slechts vier jaar gevangenisstraf voor.

Op basis van het nieuwe Europese verdrag zou de straf veel hoger uitvallen, namelijk twaalf jaar voor ontvoering. Maar Frankrijk had het verdrag nog niet aangepast. Om te voorkomen dat ze een lagere straf zouden krijgen, de zaak hield immers de gemoederen in Nederland flink bezig, deed Korthals Altes deze zet. Frankrijk moest het maar uitzoeken met beide heren.

Jacoba de Jongh-Dunand, advocate van Holleeder, reageerde volslagen verrast en onthutst. Zij vond Korthals Altes maar een verwend kind. Omdat hij niet kon winnen in het juridisch spel, trok hij zich terug. En, met deze daad stelde hij volgens haar de politiek boven het recht. Dan was het einde toch zoek? 

Uiteindelijk werd het verouderde Franse verdrag in het voorjaar van 1986 aangepast aan de Europese regels. Daarop diende Nederland een nieuw uitleververzoek in. Zo kwamen de Heineken-ontvoerders alsnog voor elf jaar in de Nederlandse cel.