Meer geschiedenis? Kijk op NPOKennis.nl
↳ Enter om te zoeken
6 september 2008

Hinthamerpark in de Oorlog

Hinthamerpark in de oorlog
Bekijk Video
9 min

Duizenden granaten vallen op ’s-Hertogenbosch

De bevrijding van ’s-Hertogenbosch laat vrij lang op zich wachten. De geallieerden proberen in het najaar van 1944 eerst met operatie Market Garden de overkant van de drie grote Nederlandse rivieren te bereiken. Dat mislukt.

Een Duitse infanteriedivisie van de Wehrmacht moet het gebied ten westen van de geallieerden ook afgrendelen. De bevelhebbers vestigen zich in ’s-Hertogenbosch, want dat is het belangrijkste steunpunt van het offensief. Als deze stad valt, ligt de weg naar West-Brabant open.

Maar de Duitse militairen van deze divisie zijn verslagen en vermoeid. Ze hebben al zware verliezen geleden in Noord-België en Zeeuws-Vlaanderen. Hun commandant is de 57-jarige Friedrich-Wilhelm Neumann die zich met zijn staf positioneert in een moderne villawijk in de Brabantse hoofdstad: het Hinthamerpark.

De Slag om het Hinthamerpark
Eind september beginnen de Engelsen met de eerste beschietingen op ‘s-Hertogenbosch, maar pas op 22 oktober zetten de eerste troepen de aanval in. De Bosschenaren krijgen zes dagen van grof geweld over zich heen. Het zijn voor veel van hen de angstigste uren uit de hele oorlog. Vooral in de nacht van 23 op 24 oktober, dan schieten de Engelsen duizenden granaten af op het Hinthamerpark.

6 september 2008

Hinthamerpark in de Oorlog

Hinthamerpark in de oorlog
Bekijk Video
9 min

Noortje Hoedemakers zit met haar familie in de kelder van hun huis. “Elke keer had je zo’n dreun en dan werd er maar gegild: mond dicht, neus dicht, oren dicht!”. Na de eerste granaatregen vluchten veel inwoners van de wijk naar de bunkers waar de Duitsers in schuilen.

Een Duitse kapitein helpt de familie Kees. Ze mogen schuilen in de bunker waar zijn manschappen zitten. De bevelhebber dreigt zelfs zijn eigen militairen dood te schieten als ze geen plaats maken voor het gezin. “Hij zei: ‘stehen sie auf’, en toen wees hij in een hoek een paar mannen aan, ‘stehen sie auf oder ich schieße’ en mijn moeder, met mijn twee zusjes, het baby’tje en ik zijn toen in die hoek gekropen”, vertelt Teun Kees.

Na de nachtelijke granaataanval duurt de slag om ’s-Hertogenbosch nog drie dagen. De schade na de bevrijding is enorm: 118 Bosschenaren overleven het niet en ruim 800 raken gewond. Daarnaast zijn ruim 700 gebouwen vernield en ruim 1000 zwaar beschadigd.

5 november 1944

Oorlogsverwoestingen in Den Bosch

Verborgen verleden
Bekijk Video
2 min

Verpauperde landgenoten

De zoektocht naar zijn voorouders brengt Albert Verlinde naar Veenhuizen. In het Drentse dorp ligt in de negentiende eeuw een strafkolonie voor bedelaars en landlopers. De kolonie is onderdeel van een groot net aan nederzettingen dat kansarmen moet verheffen.

Johannes van den Bosch
Het plan voor de nederzettingen komt van Johannes van den Bosch. In 1818 koopt hij in Drenthe een groot stuk woeste grond waar hij zijn verpauperde landgenoten wil omvormen tot deugdzame boeren die zich in hun eigen bestaan kunnen voorzien. Hij noemt zijn project de Maatschappij van Weldadigheid.

Johannes van den Bosch
Johannes van den Bosch © Publiek Domein

Van den Bosch voelt zich geroepen om iets te doen omdat armoede, alcoholisme en criminaliteit in zijn tijd een groot probleem vormen, vooral in de grote steden. De eerste kolonisten melden zich vrijwillig aan, want de koloniën lijken voor hun een ideale kans om aan de armoede te ontsnappen.

De kolonisten krijgen een ingericht huisje en een baan. Daar staat tegenover dat ze moeten beloven om hard te werken. Bovendien worden ze continu in de gaten gehouden en moeten ze zich aan een toenemend aantal regels houden.

Kolonist onder dwang
Zo volgt er na enkele jaren een totaalverbod op alcohol in de koloniën en de straffen voor ongehoorzame kolonisten worden steeds gewelddadiger. Een groot deel van de bewoners kan niet met dit gezag omgaan.

De mensen die zich in eerste instantie vrijwillig hebben gemeld zijn vrij om weer te vertrekken, maar dat geldt niet voor iedereen. Van den Bosch richt namelijk ook twee aparte strafkoloniën in - waaronder Veenhuizen - waar landlopers, bedelaars, wezen en vondelingen onder dwang naartoe verhuizen en moeten blijven. De strafkoloniën groeien uit tot het afvoerputje van de samenleving.

In 1843 is de financiële toestand van de koloniën niet meer houdbaar. Een jaar later overlijdt Van den Bosch. De overheid ziet zich genoodzaakt om de strafkoloniën over te nemen en om te vormen tot gestichten en strafinrichtingen. De overige koloniën veranderen naar verloop van tijd in ‘gewone’ dorpen.

12 april 2015

De IJzeren Eeuw: Land zonder paupers

van den bosch
Bekijk Video
46 min
Credits
  • Anne Verwaaij
Bronnen

Vragen?

Heeft u vragen, ideeën of opmerkingen?

Neem dan contact op met de redactie: