Meer geschiedenis? Kijk op NPOKennis.nl
↳ Enter om te zoeken
22 april 2017

Verborgen verleden: Arjen Lubach

Verborgen verleden - Arjen Lubach

Graaf van Holland

De eerste man die zichzelf graaf van Holland noemt, is Floris II van het Hollandse Huis in 1101. Onder zijn graafschap vallen ruwweg de huidige provincies Noord- en Zuid-Holland. Het gebied maakt op dat moment formeel onderdeel uit van het Rooms-Duitse Rijk, maar de graven hebben het feitelijk voor het zeggen op hun eigen terrein.

Koning en keizer
De graaf Floris V waar Arjen Lubach volgens het verhaal aan verwant zou zijn, is een directe afstammeling van deze eerste graaf van Holland. Bij de geboorte van Floris V in de zomer van 1254 zijn de verwachtingen voor zijn leven hooggespannen. Zijn vader Willem II is niet alleen graaf van Holland, maar ook koning van het Rooms-Duitse Rijk. Bovendien is de paus vastbesloten om Willem II van Holland tot keizer te kronen.

Maar het noodlot slaat toe. Nog voor de kroning kan plaatsvinden, komt Willem II om tijdens een gevecht tegen de West-Friezen. Zijn overmoed wordt hem fataal wanneer hij tijdens de strijd voor zijn mannen uitrijdt en met paard en al door het ijs zakt. Floris V is op dat moment nog maar een jaar oud.

Graven Floris V en Willem II van Holland - Publiek Domein
Graven Floris V en Willem II van Holland © Publiek Domein

Graaf Floris V
Tot zijn twaalfde levensjaar staat de jonge graaf onder voogdij. Daarna beschouwt men hem als volwassen. Floris V blijft de speelbal van rivaliserende edelen in zijn graafschap, maar doet er alles aan om niet onder te doen voor naburige koningen. Hij maakt daarbij slim gebruik van zijn afkomst, militair inzicht en hij imponeert met de bouw van de huidige Ridderzaal in Den Haag.

Ook de inwoners van het graafschap zijn onder de indruk van Floris’ heerschappij, omdat hij rust en welvaart brengt in het graafschap. Hij weet van Holland zelfs een machtiger gewest te maken dan Gelre, voorheen het economische en strategische middelpunt. Ongelukkigerwijs sterft Floris V al op 42-jarige leeftijd als gevolg van een samenzwering van ontevreden edelen. Hij wordt vermoord.

15 januari 1974

De Gravenzaal in Haarlem, KRO

De Gravenzaal in Haarlem, KRO
Bekijk Video
2 min

Burgemeester in oorlogstijd

De Nederlandse burgemeesters belanden tijdens de Tweede Wereldoorlog in een benarde positie. Ze vormen de schakel tussen het Duitse bezettingsbestuur en de Nederlandse samenleving, en daarmee worden ze - vaak onbedoeld - een instrument van de nazipolitiek.

Dilemma
In eerste instantie zijn veel burgemeesters nog optimistisch over de invloed die ze kunnen blijven uitoefenen op het bestuur. Ze kunnen hun burgers waarschijnlijk wel beschermen als ze een positieve relatie opbouwen met de Duitsers en ondertussen de bevolking motiveren om terughoudend en kalm te blijven.

Toch kiest een aantal van hen voor een andere strategie. Ze verzetten zich openlijk tegen de bezetter en worden ontslagen. Het dilemma blijkt duivels. Openlijk protesteren en plaatsmaken voor een NSB-gezant of proberen te redden wat er te redden valt, waarbij men soms vuile handen moet maken?

7 mei 2006

Burgemeester in oorlogstijd

Burgemeester
Bekijk Video
28 min

Zittenblijvers
De meeste burgemeesters blijven op hun plek en werken openlijk mee aan de registratie en discriminatie van hun joodse inwoners, veelal omdat ze het als een tijdelijke situatie zien. Maar naarmate het aantal burgerslachtoffers door het harde optreden van de Duitsers stijgt en meer mensen gedeporteerd worden, krijgen de burgemeesters het moeilijker. De zittenblijvers gaan meer en meer samenwerken met het verzet.

Eind 1944 eisen de Duitsers dat de burgemeesters dwangarbeiders leveren voor de bouw van verdedigingswerken. Ongeveer honderd burgemeesters besluiten hierdoor vlak voor het einde van de oorlog alsnog op te stappen. Uiteindelijk blijven iets minder dan vijfhonderd burgemeesters tot aan het einde van de bezetting op hun plek.

Credits
  • Anne Verwaaij
Bronnen

Vragen?

Heeft u vragen, ideeën of opmerkingen?

Neem dan contact op met de redactie: