De andere jaren vijftig

Dit is een ingekorte versie van de oorspronkelijke Andere Tijden Special over de jaren vijftig uit 2005.

Tegenover de kleurrijke jaren zestig en de vrijgevochten jaren zeventig staken ze altijd wat bleekjes af: de jaren vijftig. De jaren van burgerlijkheid, truttigheid, verzuiling en de allesoverheersende spruitjeslucht. Een saaie tijd van hard werken, sober leven, een gezagdragende overheid en een onaantastbare kerk. Langzaam maar zeker komt er verandering in dit eenzijdige beeld van de jaren vijftig. Wie immers verder kijkt op de fundamenten van knus en kneuterig vindt de eerste contouren van de moderne samenleving. Deze extralange uitzending geeft de spanning tussen traditie en vernieuwing weer die de jaren vijftig zo hebben gekenmerkt.

De titel ‘De andere jaren vijftig’ slaat echter bovenal op de gebruikte archiefbeelden die de kijker een andere – gekleurde – blik op de jaren vijftig gunnen. Een vol uur nooit vertoonde filmbeelden veranderen de kijk op een tijd die we tot nu toe alleen maar in zwart-wit kenden. Kleurenfilm was duur, moest in het buitenland worden ontwikkeld en werd zowel door professional als amateur niet te pas en te onpas gebruikt. Vandaar dat de meeste Nederlanders alleen zwart-witfilms uit de jaren vijftig kennen: er is simpelweg heel weinig in kleur. Maar het ìs er wel.

De Andere jaren vijftig is anders dan andere afleveringen van Andere Tijden: in de documentaire zitten geen interviews of verklarende commentaarteksten. De archiefbeelden staan centraal en spreken voor zich. Slechts één keer eerder koos Andere Tijden voor deze aanpak: ook de 4 mei uitzending ‘De Tweede Wereldoorlog in amateurfilm’ bestaat enkel uit archiefmateriaal. Er is wel gebruik gemaakt van muziek uit de jaren vijftig: van Jerry Lee lewis en Rosemary Clooney tot Heleentje van Kappelle. Het aanstekelijke nummer ‘En dan gaan we naar de speeltuin’ dat we in de uitzending bij de beelden van spelende kinderen en kwajongens in de Amsterdamse binnenstad horen was indertijd een gigantische hit.

Ook gebruikten we radiofragmenten uit de jaren vijftig, de tijd waarin iedereen nog naar zijn eigen verzuilde omroep luisterde. We horen hoe Philip Bloemendal de luisteraars in 1951 over de aankomst van Ambonezen in Rotterdam vertelt: “Allen hopen dat het verblijf slechts tijdelijk is.” Hoe verslaggever Jan de Troye vanuit een Amerikaans amfibievoertuig de ravage na de watersnoodramp beschrijft: “We rijden nu over Duiveland. Het is moeilijk te zeggen of we nog rijden, het is evengoed mogelijk dat we varen. We bewegen ons in ieder geval voort voor en door het water.” En hoe prins Bernhard over de noodzaak van export bericht.

Regie en samenstelling: Hein Hoffmann
Beeldresearch: Gerard Nijssen
Research en tekst: Judith Meulendijks

Uitzending: vr 21 mrt 2014, 21.05 uur, Nederland 2.

De beelden gebruikt in deze uitzending komen uit de volgende archieven en collecties:
Nederlands instituut voor Beeld en Geluid
Filmarchief Smalfilmmuseum
Filmmuseum
Limburgs museum
Het Gronings Archief (GAVA)
Het Fries Film Archief
Het Moluks Historisch Museum
Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis
Gemeentearchief Amsterdam
Het Limburgs Film- en Videoarchief/ Het Limburgs Museum
De Efteling

Allone together
CHET BAKER
CD: Chet Baker in Paris

Sensation number one
THE RAMBLERS
CD: The Ramblers, farewell blues

Spikes
THE RAMBLERS
CD: The Ramblers, farewell blues

Dashin’in
JULIAN DASH
CD: Julian Dash, the complete recordings

Voetbal jubileum mars
PHILIPS HARMONIE
CD: Koning voetbal, een muzikale ode aan 100 jaar voetbal

My blue heaven
GER VAN LEEUWEN, RIEDEL VAN KLEEF
CD: Die goeie ouwe radio, 32 successen uit de 50’er 60’er jaren

Doncha Go‘Way Mad
ROSEMARY CLOONEY
CD: Ring around Rosie, Rosemary Clooney and the Hi-Lo’s

Naar de bollen
LOUIS DAVIDS
CD: Louis Davids, was jij oprecht?

The galloping comedians
GENE KRUPA
Cd: Gene Krupa and his orchestra

Black eyes
TIELMAN BROTHERS
CD: Tielman brothers

A song by Nezahualcoyotl
KARL STOCKHAUSEN
CD: Am himmel wandre ich

Breathless
JERRY LEE LEWIS
CD: Collection Rock originals: Jerry Lee Lewis

En dan gaan we naar de speeltuin
HELEENTJE VAN CAPPELLE
CD: 18 gouden piratenhits deel 20

On the sunny side of the street
JOHNNY MEIJER
CD: Johnny Meijer