De nachten van Assen

Politieagent Rienk Postma is volkomen verrast door de chaos als hij voor het eerst als 19-jarige dienst heeft in de vrijdagnacht voorafgaand aan de TT-races in 1967. Zijn collega Wander Koning krijgt een blikje bier tegen zijn hoofd als hij het verkeer staat te regelen op de Noordersingel. Hij raakt dusdanig gewond dat hij wordt afgevoerd naar het ziekenhuis. “Het overkwam ons. Er was paniek.”

‘Een janboel in de TT-nacht’ kopte de Drentse en Asser Courant van zaterdag 24 juni 1967. “De befaamde TT-nacht zal dit jaar de geschiedenis ingaan als een der meest onaangename en wanordelijke nachten sinds het motorevenement in Assen wordt georganiseerd. De opgewonden menigte, hoofdzakelijk bestaande uit opgeschoten jongelui, begon met lege bierblikjes te gooien en verzette zich tegen de politie”.
 

Het jaar daarop zijn er opnieuw rellen: stenen, bierblikjes, charges en 37 arrestaties. Van de arrestanten is het overgrote deel van buiten Assen en buiten de provincie Drenthe. De Drentse en Asser Courant schrijft op 29 juni 1968: “Jeugdige raddraaiers in eigentijdse dracht bekogelden elkaar furieus met platgereden en getrapte bierblikjes. En daarmee was ook het hek van de dam – de aangeschoten jongelieden trokken de palen van een spandoek uit de grond en gingen elkaar daarmee te lijf, terwijl tevens de eerste vitrineruiten rinkelend aan stukken gingen.”

De gemeentepolitie krijgt steun van de Rijkspolitie. Hard optreden is de opdracht. Met paarden en traangas probeert men de menigte tot bedaren te brengen. Het resultaat is dat het optreden van de ME alleen maar meer agressie oproept.

In 1970 bericht de Drentse en Asser Courant: “Later die avond dezelfde tonelen als vorig jaar. Met traangas is de politie royaal. Tegen één uur is de hele binnenstad vergeven van het gas. Het waren steeds een paar mensen, die de politie het leven zuur maakten. Weloverwogen, en vooral met veel plezier. Met de trein van tien over elf komen ze aan. Ze trekken direct naar het centrum. Speciale groepen knokkers uit het westen. Kwart voor twee een ‘aanval’. Duizenden jongeren tegenover tien, vijftien agenten met karabijnen en schilden. Vijftig meter straat, bezaaid met stenen en vernielde verkeerspalen, scheiden ordedragers en ordeverstoorders. De meeste jongeren passief. Van een paar moet het komen. Van de duizend mensen gooien er welgeteld acht met stenen”.

De gemeente weet zich geen raad. In 1970 past de politie voor het eerst de tactiek van het ‘keep moving’ toe. ‘Keep moving’ houdt in dat de relschoppers door de mobiele eenheden voortdurend van de ene kant van de stad naar de andere kant worden verdreven.

Burgemeester Grolleman van Assen pleit in de gemeenteraad in november 1970 voor nog meer versterking van mobiele politie-eenheden in de TT-nacht van 1971. “We moeten de vrijdagavond voor de laatste zaterdag van juni 1971 maar afwachten en hopen dat het eens een keer goed gaat.” Intussen gaan er vanuit de bewoners en winkeliers stemmen op om “iets” te organiseren voor de niet tegen te houden massa bezoekers aan de inmiddels beruchte nacht.

VVV-voorzitter Gerrit Timmer noemt het ontbreken van activiteiten en bandjes op straat als één van de mogelijke oorzaken van de ellende. Maar Grolleman is van mening dat meer activiteiten nóg meer politie zal vragen om de orde te handhaven. Er komt een werkgroep die de problemen rond de nachten in kaart gaat te brengen. Regionaal jeugdwerkleider Marius Hille Ris Lambers is voorzitter en pleit voor amusement op verschillende plekken in de stad en hij benadrukt het belang van het publiek in beweging te houden.

In 1971, net na de TT-nacht, wordt de Loek Spaanderman, commissaris van de gemeentepolitie in Assen. Incognito bezoekt hij de nacht en hij schrikt zich rot. “Dit moet anders, dacht ik. Ik zag een massa relschoppers en een massa ME’ers tegenover elkaar staan. Ik dacht: geef het volk brood en spelen. Stuur die veldwachters (korpspolitie) naar huis. Want geweld roept geweld op. Ik wilde versterking van ervaren stadspolitiemensen uit Groningen.” Het duurt even voor Spaanderman de verantwoordelijken in zijn stad kan overtuigen. Burgemeester Grolleman stelt onvoldoende budget beschikbaar voor amusement. Ook lukt het Spaanderman niet om de rijkspolitie buiten spel te zetten.

In 1972 is het nog een keer raak. Weer sneuvelen er veel etalageruiten en staan relschoppers en ME uitdagend tegenover elkaar. Pas in 1973 zijn ze het in Assen met elkaar eens. Er moet meer vertier zijn om al die duizenden die op het spektakel afkomen zoveel mogelijk afleiding te bezorgen. Desnoods met naaktdanseressen uit Duitsland. En die komen er en treden eenmalig op in Ontmoetingscentrum De Kolk.

Samenstelling en regie: Paul Ruigrok
Tekst en research: Tanneke de Groot, Merlijn Schneiders

Uitzending: 3 mrt 2013, 21.20 uur, Nederland 2.