Beach Boys in de polder

‘Ja hier was het, in the middle of nowhere, tussen de koeien. Ik weet niet hoe we ze het voor elkaar hebben gekregen maar het is mooie muziekgeschiedenis, ’ Blondie Chaplin, lid van The Beach Boys in 1972, staat op een boerenerf in het dorpje Baambrugge. Hier neemt de Amerikaanse surfband in de zomer van 1972 een album op: Holland.
Kosten nog moeite worden gespaard om het project te laten slagen. Alle bandleden, met hun vrouwen, vriendinnen en kinderen, plus ondersteunend personeel slaan hier hun kamp op. Er worden huizen geregeld in Laren, Amsterdam, Hilversum en Bloemendaal, er komen auto’s en achter een boerderij wordt binnen enkele maanden een complete studio opgebouwd. De apparatuur, overgevlogen uit California, is het nieuwste van het nieuwste en het enige dat voldoet aan de strenge eisen van de band.

The Beach Boys hebben dan een moeilijke tijd achter de rug.

De band, bestaande uit de broers: Brian, Carl en Dennis Wilson, neef Al Jardine en jeugdvriend Mike Love, heeft het jaar ervoor een korte opleving gehad met het album Surf’s up, maar hun grote hits dateren uit het begin van de jaren ’60. Hun hoogtijdagen zijn geteld en The Beach Boys zijn op zoek naar een manier om het tij te keren: Holland.

Eind jaren ’60 gaan The Beach Boys door een diep dal. De populariteit van hun vrolijke, ongecompliceerde surfmuziek is tanende. In plaats van The Beach Boys maken nu The Rolling Stones en vooral The Beatles furore in de Verenigde Staten. Geschokt door de nieuwe wegen die The Beatles inslaan op hun bejubelde album Sergeant Pepper, zijn The Beach Boys volledig vastgelopen in het ambitieuze Smile project. Brian Wilson, het creatieve brein van de band, zit geestelijk aan de grond. Door het mislukken van Smile trekt hij zich steeds meer terug, doet geen live optredens meer, ligt dagen,weken, maanden alleen maar in bed. De rest van de band probeert zo goed en zo kwaad als het gaat door te gaan. In de hen zo kenmerkende gestreepte overhemden spelen ze hun oude hits voor iedereen die het maar horen wil.

Vanaf 1970 beseffen ze dat het roer om moet. Er komt een nieuwe manager, Jack Rieley, en twee nieuwe bandleden, de Zuid-Afrikanen Blondie Chaplin en Ricky Fataar. Chaplin: ‘In die tijd waren ze nog heel bekend. Maar alles heeft zijn pieken en dalen en ik denk dat ze mij en Rickey Fataar erbij wilden hebben als nieuw bloed. Nieuwe energie om verder te kunnen komen.’ Onder leiding van Rieley en met Chaplin en Fataar in de gelederen nemen The Beach Boys het album Carl and the Passions… “So Though” op. Het word een regelrechte flop en de schrik slaat Rieley om het hart: ‘het was een onbeduidend album en ik keek naar het materiaal dat klaar was voor de volgende plaat, ik zag een woestenij. Ik zag niets dat juist leek.’ Het nieuwe bloed lijkt zijn uitwerking gemist te hebben.

Toch is het niet alleen maar kommer en kwel. Met de twee nieuwe bandleden en zonder Brian, toeren The Beach Boys in die jaren regelmatig door Europa. Blondie: ‘We waren heel vaak in Europa, continu heen en weer.’ In december 1970 komt de band naar Nederland, althans dat is de bedoeling. Door dichte mist kunnen de boys niet opstijgen vanaf Heathrow en lopen uren vertraging op. Uiteindelijk vliegen ze op Brussel waar 24 taxi’s klaarstaan om ze naar het concertgebouw in Amsterdam te vervoeren. Om 4 uur ’s nachts komen ze aan terwijl het concert om 12 uur had moeten beginnen en tot hun stomme verbazing is de zaal nog steeds stampvol. Blondie: ‘Toen we aankwamen zaten er overal op het podium mensen, dat moeten er zo’n honderd geweest zijn. Voordat we konden beginnen moesten we ze wegjagen en daarna nog de apparatuur opbouwen. Het was echt gekkenhuis hoe lang we er over deden om er te komen en dat de mensen nog steeds aan het wachten waren. Iedereen was moe, maar we veegden het podium leeg, zetten de instrumenten neer en 1,2,3,4, start the show.’ Het Nederlandse publiek is wildenthousiast en wil niet alleen de oude Beach Boys-hits horen, ook het nieuwe materiaal valt in de smaak. Rieley: ‘Het was hun beste concert dat ik me kan herinneren!’

The Beach Boys zijn zo enthousiast over Nederland dat ze begin 1972 besluiten om hier een plaat op te nemen. Rieley: ‘Het was duidelijk dat de jongens nieuwe invloeden nodig hadden. Elk album, elke single, tot dan toe, was opgenomen in en rondom Los Angeles. Na het concert in Amsterdam dacht ik dat het zou geweldig zou zijn om in Nederland op te nemen. De jongens vonden het meteen geweldig. Brian was voor, Carl en Dennis ook en toen hebben we doorgedrukt.’ Blondie Chaplin: ‘Mijn eerste reactie was, Geweldig! Voor mij was het één groot avontuur. Iedereen vond het een geweldig idee, zelfs Brian kwam hier naar toe’. Dat laatste was makkelijker gezegd dan gedaan. Brian ging al jaren niet meer mee op tournee en hoewel hij wel wat zag in het Holland-project durfde hij eigenlijk niet te vliegen. Don Willard werkte in ‘72 als technicus in de Beach Boys studio en herinnert zich nog goed hoeveel moeite het kostte om Brian naar Nederland te krijgen: ‘De eerste keer dat hij zou komen, kwam hij helemaal niet, de tweede keer kwam alleen zijn paspoort, pas de derde zat hij in het vliegtuig.

Brian’s vliegangst was niet het enige probleem tijdens de verhuizing. De beslissing om naar Nederland te komen was op stel en sprong genomen en de korte termijnplanning bracht allerlei onvoorziene problemen met zicht mee. Rieley: ‘Ik onderschatte de situatie volledig. Ik dacht dat het allemaal simpel zou zijn, gewoon een makelaar bellen en vragen om een aantal huizen aan de grachten van Amsterdam om de band in te huisvesten. Dan een paar auto’s huren en klaar. Maar uiteindelijk zaten The Beach Boys en de rest van het personeel verspreid in huizen van Heemstede tot Haarlem, Amsterdam en verder in het Gooi, Hilversum en Laren. We zaten overal!’

Ook een studio vinden bleek een bijzondere opgave. De grote professionele studio’s waren maanden van te voren volgeboekt en konden geen ruimte bieden aan de Amerikaanse band. Uiteindelijk streken The Beach Boys neer in het dorpje Baambrugge. Hier was op een boerenerf in een oude kippenschuur een studiootje gebouwd waar weleens demo’s werden opgenomen. De eigenaar, de Amsterdammer Pi Vèriss, wilde maar wat graag de beroemde Amerikanen herbergen. De studio voldeed totaal niet aan de eisen van The Beach Boys en werd daarom op hun kosten volledig verbouwd. Don Willard: ‘Ze zijn eerst twee maanden aan het verbouwen geweest. De hele binnenkant hebben ze akoestisch verbouwd met speciale spullen die helemaal uit Duitsland moesten komen. Daarna zijn ze de studio elektronisch in gaan richten. Ze namen hun eigen spullen mee, dat werd allemaal in L.A. gemaakt en kwam per vliegtuig over. Ik denk dat die spullen in totaal wel een miljoen gulden waard waren. Dat was best veel geld in ’72.’

Op het vervoer werd ook niet beknibbeld. Er werden acht Mercedessen gehuurd en dat waren volgens autoverkoper Jeroen Helms zeker niet de goedkoopste auto’s in die tijd. Over geld werd niet moeilijk gedaan. Helms: ‘Ze kwamen binnen en stelde de vraag of ze acht Mercedessen voor zes maanden konden leasen. Wij zijn toen aan het rekenen gegaan en de volgende dag kwamen ze terug. De calculatie werd nagelopen, of niet gelopen, bekeken. “Okay, okay, okay, it includes everything?” Yes it includes everything; insurance, roadtax, etcetera, etcetera. “Okay when can we have them?”, was meteen de volgende vraag. Dus ik zeg: “As soon as possible, it takes about a week.”’

Nu The Beach Boys met veel pijn en moeite waren geïnstalleerd kon het werk aan Holland beginnen. Blondie Chaplin herinnert zich nog goed hoe dat ging: ‘Ik moest goed luisteren en doen wat er van me gevraagd werd. Carl zorgde ervoor dit iedereen zich goed voelde en herinnerde mij eraan wat ik moest doen. Carl hield dus de organisatie in de gaten terwijl Brian heel intens bezig was met de piano en de zang.’ Organisatie was hard nodig. De complexe harmonieën en samenzang van The Beach Boys werden met bijzondere technieken opgenomen. Don Willard: ‘Hun arrangementen en geluidsopbouw waren voor die tijd revolutionair. Bijvoorbeeld alle baspartijen zijn gedubbeld. Dat betekent dat de baspartij er al op staat en dan spelen ze ‘m precies synchroon er onder. De body, de volheid van het geluid wordt zo aangesterkt. Dat was toen echt niet gebruikelijk. Later gebeurde dat veel meer, vooral met de discomuziek van de jaren ’80.’

Carl ontpopt zich tijdens de opnames als productieleider van de band. Hij moet ook wel want de bandleden waren zelden allemaal tegelijk aanwezig in de studio. Dennis, Mike en Al komen af en toe langs om hun deel van de opnames te doen. Brian is er bijna nooit. Soms loopt hij de studio binnen om een korte zang of pianopartij te doen. Willard: ‘Als Brian Wilson binnenkwam, dan deed hij nooit iets een tweede keer, dus al liet hij een wind, het moest opgenomen zijn. Alles wat hij deed was gewoon meteen goed, dus hij had nooit zin om het een tweede keer te doen. Hij keek even rond, en riep: “ja, lopen maar met die band!”. Dan stond het erop en was hij meteen weer weg.’ Samen met Blondie en Ricky Fataar geeft Carl het album vorm, het is zijn kans om te laten zien dat The Beach Boys meer zijn dan het achtergrondkoortje van Brian.

Voor Blondie is het leven in Nederland een groot avontuur: ‘Ik woonde in Hilversum, maar ging vaak met de trein naar Amsterdam, dat was geweldig. Verder was Nederland rustig en stil, het was een perfecte plek om een paar maanden tot rust te komen. Het was ook heel prettig werken in Baambrugge, ik zou me geen betere plek kunnen bedenken om opnames te doen. Dat hoor je ook terug op de plaat, het is mellow. De opnames gingen ook heel relaxed, je kwam hier, ging rustig aan het werk, liep even naar het café om wat te eten, ging weer aan het werk: gewoon lekker muziek maken.’

Ook Carl bevalt het goed in Nederland, hij raakt bevriend met zijn overbuurman in Hilversum, de fietsenmaker Rijk Vlaanderen: ‘Carl kwam bijna elke dag in de winkel, gewoon een praatje maken, koffie drinken, vragen waar een goede slager zat, dat soort dingen. Hij kwam dan meestal rond een uur of 12, niet vroeger want die jongens gingen door in de studio tot het licht werd. Ik ging ook wel eens met het hele gezin van Carl op pad, langs de Vecht: dan moesten ze allerlei castles zien, vonden ze prachtig. Ik weet nog wel dat we bij een weiland uit moesten stappen want ze hadden een koe gezien! Ik dacht bij mezelf: rare toestand die mensen eigenlijk, dan woon je in Hollywood, daar heb je alles om de hoek, en dan moet je hier voor een koe stoppen. Die wilden ze dan aaien en op de foto geloof ik zelfs.’

Carl en zijn familie vermaken zich prima maar de rest van de band heeft het minder naar de zin. Dennis vindt Nederland zelfs zo verschrikkelijk dat hij als enige hier niet wil wonen. Hij zit de meeste tijd op de Canarische Eilanden, waar hij kan surfen. Ook Mike Love en Al Jardine hebben weinig met Nederland. Vanuit heimwee nemen ze zelfs drie nummers op, die samen een ware ode aan het Californische landschap vormen ‘The Californian Saga.’ Voor Brian is het verblijf in Nederland het moeilijkst. Hij raakt in Nederland steeds verder verwijderd van de werkelijkheid en leeft teruggetrokken in zijn huis in Laren terwijl hij dagen achter elkaar naar Randy Newman’s Sail Away album luistert. Rijk Vlaanderen ontmoet Brian in die tijd een paar keer: ‘Hij werd wel een beetje buiten schot gehouden, denk ik, ik heb het er eigenlijk nooit met Carl over gehad. Ik vond het een beetje gênant om het te vragen. Hij liep, als hij hier was, helemaal shaky over straat met een fles Cola in zijn handen, te huppelen: alsof hij een zombie was.’

Na een paar maanden werken is Holland af, The Beach Boys breken hun tentenkamp weer op, terug naar the States! Daar aangekomen blijkt dat de platenmaatschappij een single mist, ze willen een nummer voor op de radio, een nummer met hitpotentie! Jack Rieley slaagt er samen met hulp van Van Dyke Parks in om een single uit hitmachine Brian te persen, Sail on Sailor. Het nummer wordt ingezongen door Blondie Chaplin en toegevoegd aan het album. Holland en de single Sail on Sailor worden positief ontvangen in de pers, Rolling Stone Magazine is zelfs laaiend enthousiast. Een commercieel succes wordt het avontuur echter niet. De hoeveelheid geld die het Hollandse avontuur gekost heeft in combinatie met de matige verkoop maakt dat er nauwelijks wordt verdiend op de plaat. Toch geldt Holland onder kenners als een bijzonder geslaagd album, vooral Sail on Sailor kan op veel waardering rekenen.

Met The Beach Boys gaat het na de Nederlandse trip weer snel bergafwaarts. Brian stort helemaal in, er is niets meer over van het eens zo creatieve genie. Hij heeft waanideeën, gaat zich te buiten aan drugs en voedsel en vervreemd zich van iedereen in zijn omgeving. Ook de rest van de band houdt de nieuw ingeslagen weg niet vol. Blondie Chaplin en Ricky Fataar verlaten de groep binnen een jaar, ook Jack Rieley houdt er mee op. De rest gaat door waar ze eind jaren ’60 mee probeerden te breken, het spelen van de oude hits. Dit was wat de mensen wilden horen, waar geld mee te verdienen viel. Blondie: ‘The Beach Boys probeerde iets nieuws in Nederland. Ik denk niet dat het mislukt is, maar het kreeg niet genoeg tijd, het is nooit afgemaakt.’