Het volmaakte gebit

In deze aflevering van Andere Tijden vertelt tandarts Fons Veraart over zijn eerste praktijk in de plaatselijke kroeg midden jaren ‘60: "De mensen kwamen om zes uur en stonden in de rij, ze kwamen met acute problemen dus het was vaak kiespijn en trekken". Het tekort aan tandartsen was zo groot dat patiënten een praktijkruimte in een café graag voor lief namen. "Ik had wel eens het idee dat sommigen over de verdoving heen nog een borrel namen om moed in te drinken", aldus Veraart.

Gebitten waren in die tijd abominabel, aan preventieve mondverzorging werd nog nauwelijks gedaan. Het wachten was op de resultaten van een onderzoek dat in 1953 in Tiel begonnen was: het fluorideren van het drinkwater. De goede werking van fluoride op het glazuur was bekend en via het drinkwater zou iedereen bereikt worden, ook degenen die niet poetsten. Bert Houwink was de onderzoeksleider van het Tiel-experiment. Al snel zag hij de gaatjes teruglopen in de kindergebitten van Tiel. "We hadden fluoride, het bleek effectief, het kon geen kwaad en de gemeentes wilden graag" vertelt hij optimistisch in Andere Tijden. De fluoridering van het drinkwater maakte dan ook een snelle opmars in Nederland. Totdat de oppositie zich meldde. Huisarts Hans Moolenburgh in Haarlem kwam in actie toen hij hoorde dat zijn gemeente ook gefluorideerd zou gaan worden. "Ik wist dat fluoride een gif was, net zo schadelijk als arsenicum, en ik vroeg me af hoe het met de kankerstatistieken over vijf jaar zou zijn", aldus de fervente tegenstander van fluoridering.

De woorden van Moolenburgh hadden effect, het debat laaide op. Voor- en tegenstanders trokken door het land om in zaaltjes de bevolking op hun hand te krijgen. Uiteindelijk oordeelde de Hoge Raad na een kort geding dat de Tweede Kamer zich maar eens over de fluorideringskwestie moest uitspreken. En hoewel het Kabinet Den Uyl aanvankelijk helemaal voor het fluorideren van het drinkwater was, wist VVD-Tweede Kamerlid Dick Dees de meningen aan het schommelen te krijgen in een hoorzitting. "Ik vond dat iedereen alle voor- en nadelen over fluoride moest kunnen horen, dat is onze democratische plicht", licht Dees zijn actie toe. Het argument dat de staat de burger een dergelijk (genees)middel niet onontkoombaar mag opdringen, gaf bij de politici uiteindelijk de doorslag. De individuele vrijheid ging boven het volmaakte gebit en de fluoridering werd voorgoed stop gezet.

Regie: Femke Veltman
Research: Rob Bruins Slot, Hasan Evrengün

Uitzending: di 12 mei 2015, 21.20 uur, NPO2.