Soldaten van Oranje

In de meidagen van de oorlog ontsnappen ruim 20.000 zeelieden van marine, koopvaardij en de visserij uit bezet Nederland. Ruim 3000 van hen komen terecht in Holyhead aan de oostkust van Groot-Brittannië en worden als gevolg van de ‘vaarplicht’ ingezet in de oorlog.

Ze doen levensgevaarlijk werk op mijnenvegers of varen op konvooien die voedsel, voorraden, munitie en manschappen van Amerika naar Engeland brengen. Tientallen Nederlandse schepen worden door Duitse onderzeeboten getorpedeerd of lopen op zeemijnen. 3800 Nederlandse zeelui komen hierbij om het leven.

Voor de Nederlanders is Holyhead hun thuishaven. Ze  hebben er hun eigen Hollandse kantine, voetballen er tegen militairen van andere landen en omdat de meeste Engelse jongens in het leger zitten zijn er veel ontmoetingen met lokale meisjes. May Gray vertelt over hoe haar ouders elkaar hebben ontmoet. “Mijn moeder ging met vriendinnen uit varen in de haven waar ze ‘per ongeluk’ een roeispaan in het water lieten vallen. Ze kwamen langszij het schip van mijn vader en hij ‘redde’ haar.”

Er ontstaan zoveel relaties dat er Nederlands-Engelse woordenboeken worden uitgedeeld, speciaal bedoeld om elkaar beter te kunnen begrijpen. En dat lukt. Naar schatting 170 lokale meisjes trouwen met Nederlandse zeelui. Op hun trouwfoto’s staan ze innig gearmd, de Nederlandse jongens in uniform, de meisjes in een trouwjurk gemaakt van parachutestof.

Door hun huwelijk met Nederlanders raken de meisjes hun Engelse nationaliteit kwijt. Na de oorlog wil Groot-Brittannië van alle buitenlanders af die tijdens de oorlog in Engeland zijn geweest. Alle Hollanders moeten het land verlaten en zo kan het gebeuren dat ook tientallen jonge meisjes, sommige met één, twee of zelfs drie kinderen, door de Britse overheid het land uitgezet worden naar Nederland. Vaak zonder hun mannen omdat die nog in dienst zijn. Voor veel meisjes die nog nooit buiten Wales zijn geweest is het een cultuurschok.

Ze komen terecht bij hun Nederlandse schoonfamilie. Soms gaat dit goed, maar vaak ook niet. Joe Strijdhorst: “Mijn ouders zijn samen met mij drie jaar in Nederland geweest. Mijn moeder kon niet aarden in Holland en mijn vader wilde niet meer in Holyhead wonen. Ze zijn toen gescheiden en ik keerde met mijn moeder terug naar Wales. Ik heb mijn vader pas weer teruggezien toen ik 47 was.”

Aan de haven staat een monument dat herinnert aan de aanwezigheid van de Nederlanders in het dorp. Het is een eerbetoon aan de inzet van de Nederlandse zeelui in een vijf jaar durende oorlog op zee die bloed, zweet en tranen kostte. Maar vooral ook een herinnering aan de blijvende band tussen de Nederlanders en Holyhead, tot op de dag van vandaag.