21 oktober 2020
Hollandia Kattenburg
Hollandia Kattenburg
Een fabriek in oorlogstijd
Op 11 november 1942 worden de joodse werknemers van de textielfabriek Hollandia Kattenburg in Amsterdam-Noord, met hun gezinnen, door de nazi’s opgepakt en weggevoerd. In totaal gaat het om 826 mannen, vrouwen en kinderen. Slechts acht van hen zullen de oorlog overleven. Andere Tijden belicht de even succesvolle als dramatische geschiedenis van deze fabriek, die na de oorlog ondanks alles de draad weer oppakt, om pas in 1969 voorgoed de deuren te sluiten.
Het succesverhaal van Hollandia Kattenburg start begin vorige eeuw. Grondlegger van het textielbedrijf, Jacques Kattenburg, gaat in Engeland onderzoeken hoe het nu toch mogelijk is dat Engelse regenjassen geen regenwater doorlaten op de naden. Bij zijn regenjassen lekt de regen door alle stiksels. Hij komt erachter dat de Britten een reepje rubber over de naden plakken. Als hij het gevonden procedé toepast op zijn eigen regenjassen worden deze al snel razendpopulair. De waterdichte regenjassen worden de specialiteit van Hollandia Kattenburg.
Vóór de oorlog
De zaken gaan zo goed dat Jacques midden in de Eerste Wereldoorlog een enorme hypermoderne textielfabriek, aan de overkant van het IJ in Amsterdam-Noord, laat bouwen. Met grote ramen, verwarming, telefoon en liften. Er worden dependances in het buitenland geopend en de fabriek gaat zelfs voor het Engelse leger produceren. De familie Kattenburg wordt puissant rijk en leeft het leven van de vooroorlogse jetset, met feestjes, zeilen en tennis; en alles wordt op film vastgelegd. Maar dan breekt de Tweede Wereldoorlog uit. Het bedrijf moet produceren voor de Wehrmacht. De joodse werknemers zijn nuttig voor de Duitse industrie en krijgen uitstel van deportatie. Tot die 11e november.
Na de oorlog
Het gezin van Jacques Kattenburg overleeft wonder boven wonder de oorlog, ondanks internering, concentratiekampen, onderduik of Arbeitseinsatz. Ze keren terug naar Amsterdam-Noord en pakken de productie van de fabriek weer op. De recente geschiedenis drukt zwaar op het bedrijf, maar toch lukt het de familie de fabriek weer succesvol te maken, tot in de jaren zestig. Het 50-jarig bestaan wordt nog groots gevierd, maar dan is de teloorgang al begonnen. De opkomst van de textielindustrie in de lagelonenlanden betekent in 1969 het definitieve einde van Hollandia Kattenburg.
Wat rest in Amsterdam-Noord is een monument dat staat op de plek waar vroeger de arbeiders de fabriek verlieten. En ieder jaar op 11 november wordt hier de grootste Nederlandse bedrijfsrazzia uit de oorlog herdacht.
Uitzending: Woensdag 21 oktober om 22.15 uur op NPO 2.
Zes verhalen van overlevenden van de Holocaust verteld door hun kleinkinderen. Bekijk en lees de verhalen op NPO Focus.
Vragen?
Heeft u vragen, ideeën of opmerkingen?
Neem dan contact op met de redactie: