Dierendag sinds 1929

Op 4 oktober is het werelddierendag, de dag waarop overal ter wereld wordt stilgestaan bij de rechten van de dieren in onze samenleving. Het verwijst naar de sterfdag van Sint-Franciscus van Assisi (1181-1226), de grondlegger van de kloosterorde der Franciscanen. Uit de verhalen over het leven van deze heilige zijn vooral die over zijn liefde voor de natuur en de dieren tot de verbeelding gaan spreken zowel bij katholieken als bij protestanten.

Nu is de vraag sinds wanneer dierendag in Nederland wordt gevierd. Het Meertens Instituut schrijft hierover: ‘In de twintigste eeuw ontstond er een sterke opleving in de belangstelling voor Franciscus als dierenvriend. Die belangstelling heeft zeker meegespeeld toen in 1929 tijdens een internationaal congres van verenigingen voor dierenbescherming in Wenen de sterfdag van de heilige Franciscus werd uitgeroepen tot internationale dag van het dier. In Nederland werd in 1930 voor het eerst dierendag gehouden.’

Aldus het Meertens Instituut, hierin gevolgd Wikipedia. Zoekend in de krantenarchieven blijkt echter dat dierendag vóór 1930 ook al bekend was in ons land. De Tilburgsche Courant bijvoorbeeld schreef op 3 oktober 1929:

'Het bestuur der afd. Tilburg en Omstreken der Ned. Vereeniginig tot Bescherming van Dieren verzoekt ons melding te maken van den wereld-dierendag, welke in vele landen in en buiten Europa sinds enkele jaren op steeds uitgebreider schaal jaarlijks op 4 October wordt gebruikt om voor een meer humane behandeling van het dier op te komen. Genoemde vereeniging richt zich dan ook tot al degenen die speciaal door hunne positie in de gelegenheid zijn voor een meer humane behandeling van het dier op te komen, zooals op de eerste plaats tot hen, die met het onderwijs aan de jeugd zijn belast, om op 4 October a.s. speciale propaganda voor eene goede behandelinig van het dier te maken.’

Volgens dit korte artikel was dierendag in Nederland dus al een jaar eerder bekend dan Meertens schreef. Ook opvallend is de tekst over werelddierendag, ‘welke in vele landen in en buiten Europa sinds enkele jaren op steeds uitgebreider schaal jaarlijks op 4 October wordt gebruikt’.

Hoe kan dat in verband worden gebracht met het Internationale Congres van 1929, waar besloten werd om te beginnen met de internationale dag van het dier?

Een vergelijkbaar artikel stond in De Gooi- en Eemlander op 2 oktober 1929, waarin ook stond dat werelddierendag al enkele jaren bestond. ‘Opvoeders, helpt ons daarmede in 't belang van mensch en dier.’

De Graafschap-bode van 4 oktober 1929 was het duidelijkst: ‘Heden Vrijdag is het Werelddierendag. Dat beteekent, dat alle organisaties over de gansche wereld zich vereenigd hebben om op dien dag bij allen, die door hun invloed een goede gedachte kunnen helpen verbreiden, er op aan te dringen voor. humaner behandeling van het dier op te komen.’

Het maakte allemaal alleen nog niet zoveel indruk, blijkt uit deze snelle bronnenstudie, vooral als er wordt vergeleken met wat de kranten schreven over dierendag in 1930. Er gebeurde toen ook aanzienlijk meer, zoals een propagandatocht van de anti-trekhondenbond en een film van de Nederlandsche Vereeniging tot Bescherming van Dieren.

En net als nu stond De Telegraaf vooraan om een schattige foto te plaatsen van een bulldogg, die het voor één keertje kon accepteren dat een lief poesje zijn bakje leegvrat. ‘Volgt het voorbeeld van dezen bulldog en beschermt de dieren.’

Vanaf dat jaar was dierendag dus fotogeniek genoeg om er ruimte voor te maken in de kranten, en pakte Polygoon de camera om sfeerbeelden te schieten op 4 oktober. Enkele van die opnames hebben wij gevonden en zijn nu weer te zien.