Goede Nazi van Nanking redde duizenden Chinezen

Ze waren niet te stoppen. Nadat Chiang Kai-shek in december 1937 opdracht had gegeven om de toenmalige hoofdstad Nanking op te geven, joegen de Japanners in zes weken tijd maar liefst 300.000 Chinezen op de meest gruwelijke wijze over de kling. Er woonden daarvoor 500.000 mensen in de oostelijke stad. De slachting vond plaats op executieplaatsen buiten de stad, waar de lijken ook werden gedumpt.

Naïeve nazi

De slachting van Nanking gebeurde tijdens de Sino-Japanse oorlog, die vanaf de zomer van '37 woedde. Het conflict markeert het begin van de Tweede Wereldoorlog in Azië. In de annalen over de gebeurtenissen in Nanking keert telkens één naam terug: John Rabe.

Rabe trok als manager van het Duitse bedrijf Siemens in 1908 naar China, waar hij zich uiteindelijk in Nanking vestigde. Hij zou dertig jaar in China blijven. Om geld te krijgen voor een school die hij in Nanking opgericht had, sloot Rabe zich in 1934 aan bij de nationaal socialistische partij. Rabe koesterde een nogal naïef geloof in de nazipartij.

Dit bleek wel toen de Japan China binnenviel in 1937. Al snel wierp Rabe zich op als beschermer van Chinezen. Rabe meende dat hij als Duitser bondgenoot Japan wel van hun gewelddadige strijd kon houden. Terwijl de bommen vielen dekte hij het dak van een schuilplaats af met een groot hakenkruis. Bomproof, zo dacht Rabe.

Japanse gruwel

Aan deze onnozele houding kwam in december 1937 een einde. De Japanners waren Nanking opgerukt tot aan hoofdstad Nanking en begonnen daar met hun gruwelijke zuivering. Rabe bleef achter om het bedrijf veilig te stellen, maar ook om een moreel doel: 'wie ooit in een schuilplaats heeft gezeten en tijdens de lange uren van een luchtaanval een bevend Chinees kind heeft vastgehouden, zal begrijpen wat ik voel', zou Rabe in zijn dagboek schrijven.

Rabe was inmiddels hoofd van een internationaal comité dat een neutrale zone probeerde in te richten. In die rol schreef Rabe een brief aan Hitler waarin hij verzocht om te interveniëren in het conflict. Hij kreeg geen reactie. Rabe besefte dat hij in actie moest komen. Hij werd hierin gesterkt door de gruweldaden die hij de Japanse soldaten zag verrichten: massaal werde vrouwen en kinderen verkracht en vermoord. Chinezen werden soms levend begraven.

Rabe werd held

Rabe wendde zijn macht aan om de Japannsers te stoppen. Hij liep de straat op om 'Deutch' of 'Hitler' te roepen - dit verwardde de moordende Japanners soms voldoende om af te druipen. Maar Rabe was ook op grote schaal bezig: met zijn nazilidmaatschap slaagde hij erin om de Japanners af te remmen. Hierdoor konden honderden, waarschijnlijk duizenden, vluchtelingen ontkomen.

In China wordt John Rabe inmiddels als held vereerd. Volgens Chinese bronnen redde Rabe maar liefst 250.000 zielen. Zijn voormalige woning in Nanking is gerenoveerd en huisvest nu de John Rabe International Safety Memorial Zone Hall. In 1997 werd zijn grafsteen verplaatst van Bejing naar Nanking, om te dienen als herdenkingsplek.