De man die Kamp Westerbork met één telefoontje bevrijdde

Willem van der Veer († 2009) zat op de Brigade Roosendaal toen Duitsland binnenviel in Nederland. Als lid van de marechaussee vertrok Van der Veer vervolgens in de meidagen van 1940 op de fiets naar Zeeuws Vlaanderen, om daar Koningin Wilhelmina op te wachten. Van der Veer: 'Maar de koningin is nooit op komen dagen. Haar schip is de Schelde niet opgevaren vanwege gevaar voor mijnen, en overgestoken naar Engeland.' Zelf vertrok Van der Veer op de fiets van Breskens naar Brest, 1500 kilometer, en met de boot naar Plymouth.

Birma
In Engeland sloot de hij zich als vrijwilliger aan bij de Britse commandotroepen. 'Het was een allegaartje van mensen. Er zat zelfs een Duitser bij. Maar we konden heel goed opschieten met elkaar.' Na een periode van training en beschermen van de Engelse kust gaf Lord Louis Mountbatten de commando's opdracht om in Birma te gaan vechten. Daar deed Van der Veer veel ervaring op. 'Het kwam regelmatig tot hevige schermutselingen met de Jappen. Het was een vreemd land en je leed nogal wat ontberingen.'

Van der Veer werd besmet met malaria en belandde in een ziekenhuis in India en keerde uiteindelijk weer terug naar Engeland. 'Er waren landingen gepland. Wij werden opgeroepen om daaraan mee te doen.' In Engeland gaf Prins Bernhard de aanwezige troepen opdracht om gedropt te worden in Nederland. Een deel van Van der Veer's maten kwam zo terecht bij Arnhem. Van der Veer kreeg de taak om in oktober 1944 als geheim agent af te springen boven bezet gebied 'om daar een paar stoute dingen te gaan doen'.

Drenthe
Van der Veer werd verantwoordelijk voor het bewapenen en trainen van het verzet in Drenthe. Na zijn pijnlijke landing 'dwars door de bomen' in Veenhuizen begon een periode van onderduiken en activiteiten voor de ondergrondse. Van der Veer werd bijna gesnapt door de Duitsers toen hij onder het hooi lag en vond vervolgens onderdak in het hol van de leeuw: bij de commandant van de Duitse veldgendarmerie in Westerbork. 'Als ik mijn oor tegen de muur legde, kon ik de berichten van die generaal afluisteren en zo doorspelen.' Na een oproep zette de geheim agent zich in voor het opleiden van het verzet in de omgeving van Appelscha, Noord-Drenthe.

Tot 7 en 8 april 1945 Franse parachutisten in Drenthe landden, als deel van Operatie Amherst. Deze operatie van de Franse geheime dienst was erop gericht om strategische plekken (bruggen, vliegvelden) in Noord-Oost Nederland veilig te stellen voor de geallieerde opmars. Zij zouden de weg effenen voor de geallieerde troepen die vanuit het zuiden oprukten. Het was dankzij operatie Amherst dat het dorp Westerbork en het nabij gelegen concentratiekamp werden bevrijd.

Westerbork
Van der Veer had in deze bevrijding een uitzonderlijke rol. Toen de geheim agent op de hoogte was van het plan om Westerbork in te nemen sprong hij op de fiets. Onderweg werd hij nog bijna gearresteerd, maar een Engels jachtvliegtuig betekende zijn redding. Ondertussen was in de verte het geschut van de geallieerden al te horen.

Eenmaal in Westerbork bleek Van der Veer's kennis van het dorp onmisbaar voor de Fransen. Samen pleegden ze een overval op de Duitse commandopost, de plek waar de geheim agent vlak na zijn dropping onderdook. Na een hevig gevecht van twee uur werd Westerbork bevrijd. Van der Veer besloot daarop om de burgemeester te gijzelen, om zo te zorgen dat de geallieerden de Nederlandse vlag zouden zien wapperen als ze aan zouden komen. 'Ik zal dat gezicht van de burgemeester nooit vergeten. Hij was zo verbaasd dat ik een pistool trok'.

Terwijl geallieerde tanks het dorp inrolden, was het concentratiekamp nog niet bevrijd. Ook hier was een heldenrol voor Van der Veer weggelegd. Met één telefoontje slaagde hij erin de staf van het kamp weg te jagen. Hoe dit precies gegaan is, kunt u hier beluisteren. Kampcommandant Gemmeker had een slechte reputatie, maar voor Van der Veer was het naadje van de kous van Westerbork niet bekend. Pas na de oorlog drong de waarheid langzaam door. 'We wisten niet hoe erg het er was. Wel dat het er niet goed toeven was, daar was het een Duits kamp voor'.

Willem van der Veer ontving in 1948 een Bronzen Leeuw, een speciale dapperheidsonderscheiding. Later keerde Van der Veer nog wel eens terug naar Westerbork, om een herdenking in het kamp te bezoeken. Ontroerd vertelde hij: 'Vrouwen dankten me toen op hun knieën. Dan zie je: zij leven nog, zij zijn gelukkig. Dat doet goed.'