Het bombardement op het Bezuidenhout

3 maart 1945. Het is negen uur ‘s ochtends wanneer 56 middelgrote bommenwerpers van de Britse én Nederlandse Luchtmacht vanuit Noord-Frankrijk en België de Nederlandse kust bereiken. In plaats van het Haagse Bos te bombarderen lieten de piloten in nog geen half uur tijd hun bommen op het Bezuidenhout vallen. De bevolking werd zwaar getroffen: duizenden mensen zonder huis, velen gewonden en ruim 550 mensen gedood, onder wie de bekende kleinkunstenaar Koos Speenhoff. 

In augustus dat jaar werd de ravage in beeld gebracht met een Nederlandse propagandafilm. De film was bedoeld om vrijwilligers aan te trekken voor de herstelwerkzaamheden.

Wim van Steijn, die als piloot van de Nederlandse luchtmacht aan het bombardement deelnam, wist zeker dat het goed ging. "Toen we dichterbij kwamen was het Haagse Bos duidelijk te zien." Tegen Jan Scholtens van KRO’s Televizier Magazine zwoer hij dat het goed ging. "We waren gelijk omgedraaid en hadden de inslagen daardoor niet gezien." Pas achteraf hoorde hij wat er was gebeurd. Het was fout.

De stad brandde af. De Haagse krant De Fakkel zou deze dag later omdopen tot "Rouwdag voor het grootste dorp van Europa". Dat er slachtoffers zouden vallen wist Van Steijn natuurlijk, maar dit had hij nooit kunnen voorzien – zeker niet zijn eigen landgenoten. "Dat was dubbel zuur."

Dat Van Steijn en zijn collega’s zulke fouten hadden gemaakt, kwam door een opeenstapeling van vergissingen. De eerste was door miscommunicatie. Commandant Basil Embry, die belast was met de zware taak, vroeg aan het hoofdkwartier of er mensen in de buurt van het Haagse Bos woonden. Zijn vraag werd verkeerd begrepen en werd negatief beantwoord. Embry ging door met de operatie.

Eén van de andere Nederlandse vliegers, Bastiaan Sjerp, schrok zich rot toen hij in het Franse Vitry, waar de luchtvliegers gestationeerd waren, op een landkaart zag dat hij bommen op zijn moederland moest gaan werpen. Hij herkende de afgetekende wijk op de kaart: Bezuidenhout, de wijk waar hij zijn jeugd doorbracht. Het middelpunt van de operatie lag in de Amalia van Solmsstraat, waar volgens hem onmogelijk V2-raketten konden staan. Sjerp nam gelijk contact op met de allerhoogste legerleiding, maar die geloofden hem niet. "Dutchie, wij zijn zeker van deze informatie en die is correct." 

Door twee andere cruciale fouten lukte het ook niet om de V2-installatie, dodelijke raketten die de Duitsers op London hadden gericht, onschadelijk te maken. Per ongeluk waren de coördinaten, die op de landkaart waren ingetekend omgewisseld. Daar boven op was het luchtdoelgeschut afgesteld op windkracht vijf. Op de zwartste dag uit de Haagse oorlogsjaren stond het windkracht negen.

Toen bekend werd gemaakt dat het bombardement een pijnlijke vergissing was, strooide de Royal Air Force excuusbrieven uit boven de stad. Ook Churchill was woedend. In een toespraak op de BBC noemde hij het slechte richten van de luchtmacht de oorzaak voor het onnodig sterven van de vele Hagenaren.

In de stad was het die dag paniek. Jacqueline Smeele zag als klein meisje de bommen vallen en vluchtte samen met haar familie op die noodlottige 3 maart Den Haag uit. Vijftig jaar later vertelt ze aan Twee Vandaag dat ze nog elke dag moet terugdenken aan de afschuwelijke tijd tijdens de Haagse oorlogsjaren. Als klein kind kwamen de buren vertellen dat ze onder de trap moest schuilen voor de bommen. "We waren ontzettend bang, maar we vertrouwden op onze vader en moeder." Haar ouders brachten haar in veiligheid.

Het bittere is dat er op die 3 maart helemaal geen V2-raketten in het Haagse Bos stonden opgesteld –wat de actie helemaal tot een mislukking maakte. En wie die coördinaten had omgewisseld is tot op de van vandaag nog steeds niet bekend.