Geschiedenis van het Zwarte Pieten-debat

De R.K. Lagere School in het Noord-Brabantse Wanroij stond in 1963 onder leiding van Arnold Ras. Dat jaar trok hij nationale aandacht, omdat hij weigerde Zwarte Pieten toe te laten op het Sinterklaasfeest op zijn school. Op de website van het Brabants Historisch Informatie Centrum BHIC staat een terugblik op deze affaire.

Dagblad De Tijd had Ras zelf gesproken over Zwarte Piet, waarbij de hoofddocent nog een andere bezwaar formuleerde: “Kleurlingen ergeren zich eraan, omdat ze het als rassendiscriminatie beschouwen, dat de zwarte als knecht fungeert." Daarom mocht Zwarte Piet niet meedoen aan het Sinterklaasfeest op zijn school.

Het feest zelf ging overigens gewoon door, benadrukte Ras, want met Sinterklaas was niets mis.

De reacties op het voorstel van Ras waren net als nu uiterst fel en haalden de nationale kranten. Godfried Bomans schoot uit zijn slof in zijn column in De Volkskrant:

‘Hoewel volwassenen in het algemeen zelden in de zak gaan, meen ik toch dat we hier geen keus meer hebben. Ras moet in de zak. Dat zal in Wanroij wel even een gezagscrisis geven, maar dat vind ik beter dan dat alle ouders over heel Nederland hun naaste familie gaan verraden. Het Sinterklaasgeheim is een van de best bewaarde geheimen in ons koninkrijk en wanneer we ergens een lek zien, dan moeten we dat stoppen. Ras is zo’n lek. Daarom stoppen we hem, en wel in de zak.’

Het verwijt van racisme wierp Bomans verre van zich: ‘Ach heer, ook dat nog. De Afrikaanse bevolking vindt het niet prettig, zo meent hij, om in Nederland voor boeman te spelen. Ik geloof dat Ras de kennis in Oeganda en Tanganjika van Nederlandse gebruiken te hoog aanslaat. Zeker, ze houden ons daar nauwlettend in het oog, daar kun je donder op zeggen, maar dat ze van Zwarte Piet weten en daar ernstig onder gebukt gaan lijkt mij een overschatting van een algemene ontwikkeling.’

Op tv wordt Zwarte Piet in 1987 voor het eerst ter discussie gesteld door Gerda Havertong, die Pino uitlegt dat ze moeite heeft om voor Zwarte Piet uitgemaakt te worden. Tot enig rumoer leidt deze sketch niet.

In 1989 werd het Zwarte pieten-debat voor het eerst uitgebreid op tv behandeld in het VPRO-programma Bij Lobith. In deze talkshow gepresenteerd door Ivette Forster en Guilly Koster "met bijzondere aandacht voor etnische minderheden" taat het boek 'Al is hij zwart als roet!' van Rahina Hassankhan centraal. Voordat het gesprek begint, stormen witte Pieten de studio binnen en zingen een protestlied.