Dierenbevrijdingsfront

In Andere Tijden een portret van de eerste generatie radicale dierenactivisten in Nederland. In de uitzending op 4 oktober - Dierendag - komt onder anderen de oprichtster van het Dierenbevrijdingsfront aan het woord.

Operatie Snoopy
Henny Velthorst, oprichtster van het Dierenbevrijdingsfront, kijkt tevreden terug op de eerste actie in 1979. Niet dat het allemaal vlekkeloos verliep. Een van de dierenbevrijders viel nog bijna uit het rijdende busje, waarin ze in allerijl de honden hadden geladen. Velthorst: "We waren nerveus, we waren geen rasechte inbrekers, uiteraard." Maar het doel was bereikt: in alle kranten aandacht voor het lot van proefdieren én een veilig tehuis voor de twaalf beagles. Velthorst: "Om half vijf 's nachts kom je ergens een straat inrijden. Dan brandt daar nog licht. En daar zit een hele familie: een papa en een mama en hun kindertjes op de bank op hun nieuwe hond te wachten. De mand staat klaar, het eten staat klaar, het drinken staat klaar. En daar doe je het ook voor."

Honderd chinchilla’s in de huiskamer
Ze waren in 1979 misschien nog geen rasechte inbrekers, maar dat werden ze wel. In de eerste helft van de jaren tachtig liet het Dierenbevrijdingsfront regelmatig van zich horen. Honden, katten, konijnen, chinchilla’s… In steeds grotere aantallen gingen de dierenbevrijders er ’s nachts mee vandoor. Henny Velthorst had op een gegeven moment honderd chinchilla’s in haar huiskamer rondlopen. Maar er kwamen ook andersoortige acties. Een greep uit de lange lijst: sabotage van onderdelen van de military, dichtplakken van sloten van bontwinkels, vossen met autolak bespuiten (om de huiden waardeloos te maken), diefstal van wildtrofeeën van de koninklijke familie. Iedere geslaagde actie vroeg om een nóg gedurfder, nóg grootser vervolg. En daarin school hem ook het gevaar. Want waar leg je de grens, als de wet er niet meer toe doet?

“Een balletje aan het rollen brengen”
Hans Bouma, dominee, dichter en dierenliefhebber, trad in de beginjaren op als woordvoerder van het Dierenbevrijdingsfront. Dominee of niet, hij had grote sympathie voor de diervriendelijke inbrekers. Bouma: “Die inbraken waren zo onschuldig, daar had ik geen enkele moeite mee.” Het ging erom aandacht te vragen voor het dierenleed waar de maatschappij tot dan toe geen oog voor had gehad. “Een balletje aan het rollen brengen, dat was het naar mijn idee. En dat is bij de eerste acties ook uitstekend gelukt.”

Maar vossen onder de autolak spuiten, dat vond hij van een heel andere orde. Niet alleen richt je daarmee voor de huidenhandelaar enorme schade aan, maar je redt er ook geen dieren mee. “Wil je bij de media aandacht blijven houden, dan moet je met iets nieuws komen, iets dat nog spectaculairder is, nog meer tot de verbeelding spreekt. En ik denk dat de actievoerders zich daardoor hebben laten meeslepen.” Eind 1982 trok Bouma zich terug als woordvoerder van het Dierenbevrijdingsfront.

Fotograaf Fred Hess begon er in 1982 juist lekker in te komen. Als ‘participerend journalist’ ging hij diverse keren ’s nachts op pad met het Dierenbevrijdingsfront. Alleen maar om foto’s te maken, hield hij destijds bij hoog en bij laag vol. Maar achteraf geeft hij grinnikend toe: “Op een gegeven moment ben je niet te beroerd, als je fotowerk er min of meer op zit, om een kratje mee te sjouwen. Een kratje met kippen of zo…” Hess, die zich in legale dierenorganisaties vooral met de jacht bezig hield, raakte steeds nauwer betrokken bij de acties van het Dierenbevrijdingsfront. Tot januari 1987.

Radicalisering: Nederasselt 1987
In januari 1987, zeven jaar na de oprichting, plande het Dierenbevrijdingsfront een inbraak bij een huidenhandelaar in Nederasselt. Het ging de dierenbevrijders bij die actie om de administratie van de huidenhandelaar. Doel was het ontregelen van de handel, maar wie weet vielen er ook misstanden aan de kaak te stellen. In het verleden hadden ze een keer succes mee gehad. Maar nu lag de situatie iets gecompliceerder: er zou namelijk iemand op kantoor aanwezig zijn. En wat moest je daarmee aan? Hess herinnert zich de discussie vooraf nog goed: “Bij die actie hadden ze min of meer ingecalculeerd dat er eventueel geweld tegen personen gebruikt moest worden. Daar was ik dus pertinent op tegen. En ik heb gezegd: hier wil ik op geen enkele manier wat mee te maken hebben.”

Ook Henny Velthorst aarzelde van te voren, maar zij besloot door te gaan. De dieren gingen voor. Met tien man, bivakmutsen op, drongen ze het gebouw van de huidenhandelaar binnen. Het was een uur of zeven ’s avonds. “Ik weet nog dat ik de trap op liep en dat ik hem [de bonthandelaar, LvH] zag zitten en dat hij schrok. En toen heb ik dat ook gezegd tegen hem: ‘Wij zijn van het Dierenbevrijdingsfront, we zullen u geen kwaad doen, maar pak niet de telefoon.’ En dan, op dat moment is er iets misgegaan. Er waren een paar nieuwe mensen bij, die hadden handboeien bij zich. En iemand heeft een zak, die bedoeld was om de administratie in te doen, over die man zijn hoofd gedaan.” Het was een keerpunt voor het Dierenbevrijdingsfront. Na die actie stopte de oude harde kern, onder wie Henny Velthorst. Op alle andere inbraken is ze trots, maar van deze heeft ze spijt. “Ik vind het heel erg dat dat gebeurd is. Want wij zeggen: je bent goed voor dieren, je wilt alles voor dieren, je moet mensen ook geen kwaad doen.”

Een grimmige nieuwe generatie
Een nieuwe generatie dierenbevrijders nam het stokje over van Velthorst en de haren. De jonge garde had beduidend minder moeite met het aanvallen van mensen die ze als obstakels zagen op de weg naar een diervriendelijke wereld. In de jaren negentig namen radicale dierenactivisten steeds vaker hun toevlucht tot brandstichtingen en bedreigingen. Proefdierlaboratoria veranderden in zwaarbewaakte bunkers. Al snel slonk de sympathie voor de radicale dierenactivisten. Zeker sinds Volkert van der Graaf staat elke radicale dierenactivist te boek als potentiële terrorist.

Dat laatste vindt Velthorst grote onzin, maar ze kan zich niet vinden in de grimmige methodes van de huidige radicale dierenactivisten. “Ik vind toch heel belangrijk dat de mensen achter je kunnen staan en begrijpen waarom je het doet.” Zelf is ze niet meer ondergronds actief; als kan ze dierenleed nog steeds niet aanzien. Soms jeuken haar handen nog wel… Dominee Bouma zoekt zijn dierenheil inmiddels aan de andere kant van het activistendom: hij is bestuurslid van de Partij voor de Dieren.

Tekst en research: Laura van Hasselt
Regie: Matthijs Cats