Kapitein Carlsen en de Flying Enterprise: vervolg

De Flying Enterprise en haar kapitein Kurt Carlsen hadden na vertrek uit Hamburg ook de haven van Rotterdam nog aangedaan, om een lading ruw ijzer op te halen.

Jan van der Wolf was in 1951 controleur in de haven van Rotterdam. Hij werkte voor de SVZ, de Scheepvaart Vereniging Zuid, die optrad voor grote rederijen zoals Isbrandtsen (de eigenaar van de Flying Enterprise). Een havencontroleur houdt het schip en de op- en afkomende bemanningsleden in de gaten zolang het schip in de haven ligt. Maar de belangrijkste taak van de havencontroleur is het houden van toezicht op de lading.

Op 24 december 1951 controleerde Van der Wolf de lading van de Flying Enterprise. Hij was erbij toen er iets gevaarlijk mis ging. Van der Wolf: “De lading van de Flying Enterprise bestond uit piekijzer, dat is ruwe erts. Tijdens het laden in het onderste ruim was er geen goed zicht omdat het ruim zo diep was. Toen is de lading er door de bemanning gewoon maar op de gok ingegooid en daardoor zijn de tussenschotten kapot gegaan.” De ruwe erts lag dus ongestut in het ruim. Aangezien het zeer zwaar weer was in deze decembermaand was dit erg gevaarlijk volgens Van der Wolf. “Bij een storm raak je in grote problemen. Dan ga je schuin met je schip en gaat de lading schuiven en ijzer zal absoluut niet terug schuiven.” Van der Wolf wilde Kapitein Carlsen hiervan dan ook op de hoogte te stellen. “Maar omdat Carlsen wegens grote dronkenschap niet aanspreekbaar was, ben ik naar de eerste stuurman gestapt. Toen ik hem adviseerde om niet uit te varen omdat het schip slecht geladen was, sloeg hij mijn advies in de wind.”

De bemanning wilde snel uitvaren en dat is ook gebeurd. Een havencontroleur kan een sterk advies geven, maar heeft geen bevoegdheid om een schip te bekeuren. Van der Wolf maakte zoals gebruikelijk een rapport op met de bijzonderheden. In het rapport vermeldde hij zowel de slechte manier van laden als de dronkenschap van kapitein Carlsen. Toen de Flying Enterprise twee dagen later slagzij maakte, werd Van der Wolf bij zijn chef geroepen. Hem werd zeer dringend verzocht zijn bevindingen over de lading van de Flying Enterprise voor zich te houden en zijn verhaal niet wereldkundig te maken. Wat de consequenties van het openbaar maken van zijn verhaal zouden zijn, werd Van der Wolf niet verteld, maar het is volgens hemzelf aannemelijk dat het zijn ontslag betekend zou hebben. “Het was de jaren vijftig, de banen lagen niet voor het oprapen, dus ik hield mijn mond. En nu is het vijftig jaar later, na vernomen te hebben dat er een uitzending was over de Flying Enterprise dacht ik, ik ga daar toch eens over bellen, want ik heb toch wel problemen met die hele zaak. En zo is het dus gebeurd en zo is het gekomen….”

Het kustwachtrapport dat is opgemaakt, nadat de Flying Enterprise was gezonken, lijkt het verhaal van Van der Wolf te bevestigen: “Het piekijzer in ruim nummer 2 was niet evenwichtig verdeeld, afgedekt of op een andere manier beveiligd en daarom zou er een gevaar blijven voor schuiven.”

Het volledige kustwachtrapport is te lezen op de website http://www.uscg.mil/hq/g-m/moa/boards/flyingenterprise.pdf
(zie Links)

Tekst en interview: Femke Veltman