Verkiezingen in Israël

Volgens David Shaham, voormalig hoofdredacteur van het linkse blad New Outlook, is deze omslag aan Israëlische kant een van de belangrijkste psychologische belemmeringen van het vredesproces:”The zionist dream depends on humanising the self(..)and accepting the need which Jews throughout the centuries had to determine their own faith. Jews who grew up as a minority all the time developed the syndrome of ‘either you are a victim or the executioner’. There is no in between. If you don’t want to be a victim you must be an executioner. This syndrome is responsible for a great deal of the difficulties Israel is now in.”
Shaham begon als propaganda-officier in het Israëlische leger en kwam in 1956, tijdens de Suez-crisis, tot het inzicht dat de oorlogspropaganda van Israël niet klopte. Hij nam afstand van de stereotype denkbeelden die hij over de Palestijnen had. Vanuit de linkervleugel van de Israëlische Arbeiderspartij ontplooide hij vanaf 1973 persoonlijke initiatieven om de dialoog met de Palestijnen op gang te krijgen en nam later afstand van de partijpolitiek om zich op persoonlijke titel aan de vrede te wijden.

Uri Avnery vocht in 1948 als soldaat in de Onafhankelijkheids-oorlog van Israël en raakte gewond; voor hem was dat in de vijftiger jaren al aanleiding om in artikelen en boeken te pleiten voor een tweestatenoplossing van het conflict met de Palestijnen.

Als lid van het Israëlische parlement, de Knesset, hield hij in de jaren tachtig veelvuldig redevoeringen over de wederzijdse erkenning waar de Israëlische kiezer nog lang niet aan toe was.
Avnery onderzocht, zoals ook sommige andere leden van het Israëlische establishment, vlak na de Zesdaagse oorlog of er in bezet gebied Palestijnse leiders waren die bereid waren tot een tweestatenoplossing en daarmee impliciet een erkenning van de staat Israël. Evenals David Shaham ontmoette hij vanaf 1974 vele malen en in het geheim PLO gedelegeerden in West Europa: het waren ontmoetingen die uiteindelijk de weg zouden effenen voor het zogenaamde Oslo-akkoord in 1995, waarna Premier Rabin en Yasser Arafat elkaar de hand schudden.
Uri Avnery vocht in 1948 als soldaat in de Onafhankelijkheidsoorlog van Israël en raakte gewond; voor hem was dat in de vijftiger jaren al aanleiding om in artikelen en boeken te pleiten voor een tweestatenoplossing van het conflict met de Palestijnen. Als lid van het Israëlische parlement, de Knesset, hield hij in de jaren tachtig veelvuldig redevoeringen over de wederzijdse erkenning waar de Israëlische kiezer nog lang niet aan toe was.
Avnery onderzocht, zoals ook sommige andere leden van het Israëlische establishment, vlak na de Zesdaagse oorlog of er in bezet gebied Palestijnse leiders waren die bereid waren tot een tweestatenoplossing en daarmee impliciet een erkenning van de staat Israël. Evenals David Shaham ontmoette hij vanaf 1974 vele malen en in het geheim PLO gedelegeerden in West Europa: het waren ontmoetingen die uiteindelijk de weg zouden effenen voor het zogenaamde Oslo-akkoord in 1995, waarna Premier Rabin en Yasser Arafat elkaar de hand schudden.

Tijdens de eerste ontmoetingen die plaatsvonden vanaf 1974 probeerden de Israëlische deelnemers de PLO-gedelegeerden ervan de overtuigen om het persoonlijk karakter van de gesprekken naar een officiëler niveau te tillen. Hij doelde op een publiek orgaan dat de Israëlische publieke opinie zou kunnen beïnvloeden. De PLO ging akkoord en in 1975 richtte Avnery ‘The Israëli Council for Israeli/Palestinian Peace’ op. Ongeveer 100 prominente linkse Israëli’s ondertekenden een manifest dat opriep tot vrede. Als resultaat werden er delegaties gevormd die voortaan met PLO-politici onderhandelden.
Ook David Shaham probeerde de gesprekken met Palestijnen officieel te maken. In 1982 nam hij deel aan de oprichting van het International Center for Peace in the Middle East; een platform in samenwerking met Palestijnen. Het Center for Peace stond ervoor dat de oplossing van conflict gebaseerd zou zijn op zelfbeschikking van de Palestijnen, wederzijdse erkenning en vreedzame coëxistentie. In zekere zin was deze organisatie succesvol, omdat vele leden van de Israëlische Arbeiderspartij zichzelf in deze formulering konden vinden en daarmee een deel van het centrum van Israëlische publieke opinie konden beïnvloeden. Met andere woorden: de formulering van de beginselen van het Center waren codewoorden voor de noodzaak tot erkenning van een Palestijnse Staat en dat nu was waar men probeerde het Israëlische electoraat rijp voor te maken.

Doch de Israëlische publieke opinie sloeg pas werkelijk om ten gunste van de vrede na de oorlog in Libanon, en met name het bloedbad in Sabra en Chatila dat Minister van Defensie Sharon oogluikend had toegestaan.
Een ander segment van de vredesbeweging in Israël, Peace Now, deed op grote schaal van zich spreken. Dit was mogelijk omdat het protest tegen de invasie in Libanon volkomen gedeeld werd door velen in het Israëlische politieke establishment. Anderzijds werd in jaren ’80 het ontmoeten van PLO(nog steeds officieel gekenschetst als leden van een ‘terroristische organisatie’) formeel verboden op straffe van arrestatie wegens landverraad.
Een verdeelde vredesbeweging, die zich bewoog tussen het politieke centrum en extreem links, bleek uiteindelijk niet sterk genoeg om de moord op Premier Rabin door een joodse rechts-extremist politiek op te vangen. Eerder viel het land uiteen in twee delen: de orthodoxie die de nederzettingen op bezet gebied koesterde en de anderen: mensen die bereid zijn land terug te geven in ruil voor vrede.
Aan Palestijnse kant werden de meeste deelnemers aan het broze vredesproces, waaronder ook Said Hamami en Issam Sartawi, in de loop der jaren vermoord door Palestijnse extremisten. De vraag is of zij na de dood van Arafat de macht zullen kunnen grijpen.
Zoals de vraag is wat ex-generaal Sharon gaat doen, als het Israëlische volk hem op 6 februari tot haar leider verkiest.

Tekst: Yael Koren

Mordechai Bar-On, In pursuit of peace. A history of the Israeli Peace Movement (Washington 1996).