De Amerikaanse droom van The Cats

De gouden keeltjes uit Volendam
Volendam is altijd al de vreemde eend in de bijt geweest als katholiek vissersdorp middenin het protestantse Noord-Holland. In 1859 geeft Willem III bevel om het Schokeiland in de Zuiderzee te ontruimen. Een klein - maar invloedrijk - deel van de katholieke bevolking van dit eiland vestigt zich in het vissersdorpje Volendam. Om bij de katholieke kerk te komen moet men eerst door de modder naar het moeilijk te bereiken Edam. Pas in 1860 krijgen de Volendamse katholieken een eigen kerkgebouw: de Vincentiuskerk.

Volendam kent van oudsher veel kerkkoren en een muzikaal verenigingsleven. Volendammers staan in de achttiende eeuw al bekend om hun originele manier van zingen: ‘’wonderlijk, schijnbaar maatloos en vol willekeurig lijkende versieringen’’. De mooiste zangstem van het dorp krijgt destijds de eretitel ‘gouwe keel’. De koorzangcultuur en de frivole katholieke koorzang zorgt voor een hoog niveau van de zangers en zangeressen in Volendam.

The Cats: een eigen sound
De Volendamse band The Cats is de grondlegger van de Palingsound. Deze band breekt door met het succesnummer ‘Times Were When’. Het nummer is wat langzamer en weemoediger dan de eerdere nummers van de band. Dit blijkt een succes en de sound krijgt in 1968 van radio deejay Joost den Draayer (pseudoniem van Willem van Kooten) de benaming ‘Palingsound’. 

Het verhaal gaat dat de manager van The Cats in de jaren zestig altijd met een pondje paling bij de radio langs kwam wanneer de band moest optreden. Paling, het handelsobject van de vissers in Volendam, past ook wel bij de muziek van The Cats: een beetje glad en zonder foute of valse noten. De liedjes geven een nostalgisch gevoel. Nummers als Lea (1968), Why (1969) en One Way Wind (1971) zijn dan ook typische voorbeelden van deze Palingsound. 

Volendammers staan in de jaren na de oorlog meer open voor buitenlandse invloeden dan de omringende protestantse gemeenten. Ze zijn met name ontvankelijker voor Amerikaanse muziek, zo ook The Cats. Popjournalist Jip Golsteijn schrijft over de stijl van The Cats dat zij: "… De rhythm-and-blues van The Coasters en The Drifters, zeg maar de Atlantic blues, mengden met Volendammer katholieke koorzang. Ze waren eigenlijk olie en water aan het mengen en het lukte nog ook."

Waar in de rest van het protestantse Noord-Holland het meebewegen met de muziek ongepast is, zwieren de Volendammers juist vrolijk met de Amerikaanse muziek mee. Er is zelfs een term voor: ‘meejuien’, dat inhaken en meedeinen betekent. In een goed ‘palingnummer’ moet het publiek kunnen meejuien, dan is het feest.

Een succesformule
Volendam is nog steeds een voedingsbodem voor bekende bands. Zoals we nu Jan Smit en Nick en Simon hebben treden in de jaren zestig en zeventig bandjes op als BZN, The Fools, Maddog, Jen Rog en Left Side. De Palingsound blijkt een succesvol verdienmodel en bandjes schieten in Volendam als paddenstoelen uit de grond. Als je ’s avonds door Volendam loopt dan hoor je altijd wel ergens een bandje repeteren. Maar lang niet alle bandjes, op BZN na, worden zo bekend als The Cats.

Left side
Harmen ‘Poesie’ Veerman, de broer van Cats-zanger Cees, zit in die tijd dichtbij het vuur. Hij luistert als klein jongetje naar het oefenen van The Cats bij Piet Veerman thuis. Met wat jeugdvrienden richt hij de band Teddy Boys op.

Na een aantal naamswijzigingen en een talentenjacht onder leiding van Joop van den Ende is de doorbraak van Left Side in 1968 een feit. De eerste single Confusion In My Mind haalt de hitparade en blijft zes weken staan.

Left Side is in 1974 te zien in het chaotische VPRO-programma Van Oekel’s Discohoek. In deze anarchistische tegenhanger van AVRO’s populaire Toppop treden bekende popartiesten op die overduidelijk mogen playbacken. Presentator Sjef van Oekel (Dolf Brouwers) en zijn boekhouder Evert v.d. Pik (Jaap Bar) onderbreken de optredens te pas en te onpas. Zo ook de (playback)show van Left Side.

Tussen 1968 en 1976 scoort Left Side nog meer nationale en internationale hits waaronder Like A Locomotion. Zowel in Brazilië als in Frankrijk haalt dit nummer de hitlijsten. In 1976 besluit de band toch uit elkaar te gaan en geven ze hun afscheidsconcert in het St. Jozefgebouw in Volendam. Bandleden Dick Plat en Jaap Sombroek sluiten zich later aan bij BZN.

BZN
BZN (Band Zonder Naam) heeft in de jaren zestig als rockband weinig succes tot ook zij de weg van de palingsound inslaan. Tijdens de kerstnachtmis van 1972 zingt het twaalfjarige zangeresje Marietje Kwakman de sterren van de hemel bij het Volendams Opera Koor. BZN haalt haar bij de band maar ze is nog te jong om veel op te treden. Wel neemt de band de hit Mon Amour op met haar stem als demo, maar de zoektocht naar een nieuwe zangeres gaat verder. Mon Amour blijft ondertussen op de planken liggen omdat het niet past in het oude rockrepertoire. 

Uiteindelijk sluit het jonge visverkoopstertje Annie Schilder in 1976 aan bij BZN en Mon Amour wordt een succesnummer. Deze hit verdringt zelfs ABBA’s Dancing Queen van de eerste plaats in de Nederlandse Top 40, en blijft wel vijf weken staan.

De overgang naar de nieuwe sound bezorgt BZN wereldwijde roem. Vooral in Zuid-Afrika slaan de nostalgische nummers in de jaren zeventig aan. Tijdens de apartheid verkoopt de band daar duizenden platen. Dit ondanks het economisch niet-handelsverdrag tussen Zuid-Afrika en Nederland.

De bandleden van BZN gaan uiteindelijk net als The Cats uit elkaar. De palingsound wordt de verzamelnaam voor muziek uit Volendam met zangers als Nick en Simon en Jan Smit. Maar hoewel veel Volendammers het proberen, klinken weinig zo paling als The Cats.