Floris

De complete serie Floris bestaat uit slechts twaalf afleveringen waaronder deze griezelige aflevering: De harige duivel. Schilder Jeroen Bosch probeert zijn speciale drieluik vol duiveltjes te verbergen, maar al snel wordt hij ontmaskert door de Gelderse soldaat. Floris verschijnt, zonder zwaard, om de schilder te verdedigen.

Ze hadden alle drie nog nooit zoiets gedaan. Op de Nederlandse tv was nog nooit zoiets gedaan. De jeugdserie Floris is het Nederlandse antwoord op populaire avonturenseries als “Ivanhoe” en groeit uit tot de populairste jeugdserie uit de vaderlandse tv-geschiedenis. Rutger Hauer en Paul Verhoeven breken door in de filmindustrie, net als Gerard Soeteman. Soeteman schrijft in 1967 een scenario voor een Nederlandse jeugdserie in opdracht van NTS directeur Carel Enkelaar. Soeteman is dan nog medewerker op de drama-vertaalafdeling van de omroep. Soeteman: “Ik had als leraar toneelstukken geschreven voor schoolvoorstellingen en ik denk dat ze iemand van de NTS ook een kans wilden geven.

In april 1968 als Soeteman twee afleveringen geschreven heeft, begint de zoektocht naar Floris. De acteur Carol van Herwijnen is de eerste keus van Enkelaar en producent Max Appelboom. Hij krijgt echter geen vrij van zijn toneelgezelschap. Soeteman heeft iemand anders op het oog. Via een vriend is hij gewezen op de jonge toneelacteur Rutger Hauer. “Rutger doet alles, durft alles en ziet er goed uit. Hij is misschien geen geweldig acteur, maar hij doet alles”. Om de NTS te overtuigen maakt Soeteman, als redacteur van het NTS kunstprogramma “Open Oog”, een portret van het toneelgezelschap de Noorder Compagnie waar Rutger Hauer bij speelt. In de uitzending zie je een stoere en jonge Hauer op de motor rijden. Dit kan een Floris zijn. Hauer: “Ze vroegen of ik ridder wilde spelen in een jeugdserie. Nou, paardrijden kon ik, schermen kon ik ook, en dat acteren, ja, dat zou ik wel leren.”

Ben Klokman van de NTS wil het liefst Frans Weisz als regisseur: “Frans wilde uiteindelijk toch niet. In die tijd was televisie voor de toneelwereld echt minderwaardig. Iedere afgestudeerde van de Filmacademie wilde alleen maar Fellini worden”. Klokman komt dan bij de jonge regisseur Paul Verhoeven. Verhoeven heeft op de filmacademie een aantal films gemaakt en tijdens zijn dienstplicht het jubilerende Marine Korps geportretteerd. Maar het lukte Verhoeven niet om een echte speelfilm te regisseren. “Toen heb ik die knoop doorgehakt, en gedacht: Nou ik doe die gekke Floris, dat kinderachtige verhaal, misschien kan ik er wel iets mee doen.”

“Het werd een monsterproductie met 45 man technische staf, 80 acteurs, 2500 figuranten, 7 paarden, 1 aap, alsmede ontelbare geiten, kippen en varkens”, aldus Enkelaar in zijn memoires. Bij de Nederlandse televisie was inderdaad nog nooit zo’n groots opgezette televisieproductie gemaakt. Eerdere programma’s werden bijna allemaal geheel in de studio opgenomen, terwijl “Floris” geheel op locatie is opgenomen.

De opnames waren gepland van half juli tot en met eind oktober 1968. Het duurt uiteindelijk twee keer zo lang. Toen er na een maand, dus op een derde van de oorspronkelijke draaiperiode, nog maar 10% van de serie gedraaid was, werd men bij de NTS in Hilversum wel wat ongerust. Een uitloop van de draaitijd bracht grote kosten met zich mee. Alleen al de kosten voor de extra overnachtingen waren zeer hoog, aangezien iedereen in hotels verbleef omdat er op locatie gedraaid werd. Uiteindelijk is de serie 300% over het oorspronkelijke budget van 355.000 gulden gegaan.

Op 5 oktober 1969 werd de eerste uitzending van “Floris” uitgezonden. De serie was in één klap een groot succes. Een echte Nederlandse ridderheld als “Floris” hadden kijkers nog nooit eerder gezien. De serie haalde de hoogste kijkcijfers van Nederland 2 voor het jaar 1969.

Verhoeven en schrijver Soeteman hadden nog een tweede Floris-serie in gedachten, maar de NTS wilde uiteindelijk geen ‘Floris 2’maken. Het had de omroep een rib uit haar lijf gekost en er was bovendien veel kritiek vanuit de andere omroepen gekomen die zo’n succesvolle jeugdserie niet tot het takenpakket van de NTS vonden behoren. De onverfilmde afleveringen dienden uiteindelijk in 1985 als basis voor Verhoevens Hollywood-productie “Flesh and Blood”, waar Hauer de hoofdrol in vertolkte. Floris in Hollywood.

Verhoeven is dolblij met zijn regiedebuut: “Daar is alles mee begonnen toch? Het was een kardinaal moment in mijn leven.” Hauer: “De eerste draaidag werd mij duidelijk, die camera wordt mijn nieuwe vriend. Voor de rest van mijn leven.”

Regie: Matthijs Cats, Godfried van Run
Research: Femke Veltman, Maarten Blokzijl

Uitzending: 6 okt 2013, 21.20 uur, Nederland 2.