De butler heeft het (niet) gedaan

In het najaar van 1983 treedt de 38-jarige Dick van Leeuwerden in dienst als persoonlijk verzorger van de 72-jarige weduwe Dorothea van Wylick. Ze hebben een prettige verstandhouding, wat voor mevrouw Van Wylick aanleiding is Dick van Leeuwerden ten huwelijk te vragen. Dick van Leeuwerden verklaart later in de rechtszaal dat het de wens van de weduwe was om hem na haar dood verzorgd achter te laten. Bovendien zou zij een verstoorde relatie met haar kinderen hebben en gunt zij Dick van Leeuwerden het geld meer dan hen. Omdat ze haar kinderen niet op de hoogte wil stellen van het huwelijk, trouwen Dick van Leeuwerden en mevrouw Van Wylick in september 1983 in het geheim. Haar rij instructeur annex klusjesman Henk en zijn vriendin Gerda zijn de getuigen.

Op 4 november 1983 overlijdt mevrouw Van Wylick. Klusjesman Henk is die avond op bezoek. Maar mevrouw Van Wylick is moe en gaat rond 20:30 uur naar bed. Dick van Leeuwerden geeft haar rond half elf nog een “slok” Gin met Spa Blauw, een drankje dat ze graag de hele dag door dronk. Als de butler rond 23:30 uur bij haar gaat kijken blijkt ze niet meer te ademen. Hij rent in paniek de kamer uit en belt de waarnemend huisarts. Die komt langs en constateert een natuurlijke dood.

De kinderen van mevrouw van Wylick vinden de situatie verdacht en schakelen de politie in. De gemeentelijke lijkschouwer onderzoekt het lichaam van mevrouw van Wylick maar ontdekt niets verdachts. Een dag later wordt het lichaam nogmaals onderzocht: dit keer door de vooraanstaande maar inmiddels op leeftijd zijnde patholoog-anatoom Jan Zeldenrust. Hij ontdekt een kleine afwijking aan de hartspier van mevrouw van Wylick. Om zekerheid te krijgen over de doodsoorzaak beveelt hij een toxicologisch onderzoek. Uit dit onderzoek blijkt mevrouw Van Wylick een promillage van 1,67 te hebben, een promillage dat niet leidt tot de dood. In zijn uiteindelijke rapport komt Zeldenrust tot de conclusie dat mevrouw van Wylick is overleden aan een combinatie van alcohol en medicijnen.

Ondertussen heeft Dick van Leeuwerden zich moeten melden op het bureau, tezamen met medeverdachten Henk en Gerda. Het stel legt een voor Dick van Leeuwerden belastende verklaring af, een verklaring die zij later bij de notaris weer intrekken.

De rechtbank in Amsterdam spreekt Dick van Leeuwerden in 1984 vrij van moord. Wel krijgt hij twee jaar gevangenisstraf opgelegd voor verwaarlozing met fatale gevolgen. Van Leeuwerden vindt ook deze straf onterecht en tekent Hoger Beroep aan. Het Hof veroordeelt hem op 13 mei 1985 tot twaalf jaar cel, volgens de raadsheren heeft hij mevrouw Van Wylick grote hoeveelheden alcohol (in de vorm van Surinaamse rum) toegediend, wetende dat dat samen met haar medicijngebruik en zwakke conditie tot de dood kon leiden.

Iemand die samen met Dick van Leeuwerden de strijd aangaat om zijn onschuld te bewijzen is Van Leeuwerdens huisarts, Henk Maarten Laane. Volgens Laane blijkt er uit de sectie niet dat de weduwe aan een hartkwaal leed. Ook toont hij aan dat het gevonden alcoholpromillage in het lichaam van de vrouw niet wijst op het toedienen van palmboomrum met meer dan 90 procent alcohol.

Ook andere medici buigen zich over de zaak. Zij concluderen dat patholoog-anatoom Zeldenrust tijdens zijn onderzoek een hoogst ongelukkige fout heeft gemaakt. Hij wist dat het middel Atosil, dat werd gevonden in het lichaam van mevrouw van Wylick, dodelijk is in combinatie met alcohol. Hij bleek zich echter vergist te hebben in de naam van het middel. 

De Hoge Raad heeft tot op de dag van vandaag alle herzieningsverzoeken afgewezen, daar zij meent dat het gaat om 'voortschrijdend inzicht 'oftewel een nieuw inzicht op basis van reeds bekende gegevens. Geen nieuw feiten, maar veranderde meningen dus. Maar de wet is eind vorig jaar aangepast en biedt meer mogelijkheden voor conclusies van deskundigen die tot stand zijn gekomen door de huidige en moderne technieken.

Volgens advocaat Geert Jan Knoops is er nieuw bewijs in de zaak van van Leeuwerden. Dertig jaar na het overlijden van mevrouw Van Wylick zou nieuw onderzoek hebben uitgewezen dat zij is bezweken aan hartfalen. Als de Hoge Raad het zevende herzieningsverzoek gerechtvaardigd vindt dan zal de hele zaak worden heropend.

Research en tekst: Merlijn Schneiders
Regie: Reinier van den Hout

Uitzending: zo 3 nov 2013, 21.20 uur, Nederland 2.