10 oktober 2022
Kinderen van de rekening
Kinderen van de rekening
Beelden van spelende kinderen zijn van alle tijden, maar als die beelden gemaakt zijn tijdens een oorlogssituatie krijgen ze toch een andere lading. Een special over het lot van Nederlandse kinderen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Presentator Astrid Sy voorziet de beelden van context, vaak op de plekken waar ze gemaakt zijn.
In het begin van de oorlog lijkt er nog niet zoveel aan de hand. De Duitsers hebben ons land wel veroverd, maar op het oog is de oorlog heel ver weg. Kinderen gaan nog gewoon naar school en spelen op straat. In de dierentuin is het in 1941 drukker dan ooit. We zien beelden van kinderen die met Duitse soldaten mee lopen op straat. Die Duitsers lijken eigenlijk best mee te vallen.
Vriendelijke mannen met hakenkruizen
Ander archiefmateriaal toont geëvacueerde kinderen die geen speelgoed meer hebben en nieuw speelgoed mogen uitzoeken. Wat er niet bij verteld wordt, is dat het kinderen uit Rotterdam zijn, die door het bombardement van de nazi’s alles zijn kwijtgeraakt. In Groningen worden maaltijden geserveerd. Lange tafels met talloze jongens en meisjes en vriendelijke mannen met hakenkruizen om hen heen. Zo wil de nazi’s graag dat we ze zien: als weldoeners die het beste voor hebben met de Nederlandse kinderen.
Bijzonder zijn de beelden van de levering van sinaasappels van het Spaanse Rode Kruis aan het Nederlandse Rode Kruis. Het is 1943. De commentaarstem zegt monter: “Deze vitaminerijke vruchten worden gratis beschikbaar gesteld voor de leerlingen van de lagere scholen, die deze gave zeer op prijs weten te stellen.” Veelzeggend is dat de leerlingen de sinaasappels wel ter plekke op moeten eten omdat de Duitsers bang zijn dat het lekkers anders wordt ingepikt door de ouders, of zelfs op de zwarte markt belandt.
Het ware gezicht van de oorlog
Gaandeweg veranderen de beelden. Verwoestingen, honger en ellende tekenen zich steeds vaker af. De oorlog laat zijn ware gezicht zien en dat komt vooral schrijnend naar voren bij het zien van de joodse kinderen waarvan we weten dat de meesten de oorlog niet zullen overleven. Bij het Holocaust Namenmonument staat presentator Astrid Sy stil bij deze slachtoffers. Hun namen zijn vereeuwigd op de muur, met hun leeftijden erbij.
Spelende kinderen zijn van alle tijden, maar oorlog helaas ook. Op een school ontmoet Astrid Sy de oorlogskinderen van nu, afkomstig uit landen als Eritrea, Syrië en Oekraïne. Ze voetballen, rennen en lachen. De oorlog is ver weg, maar ook dichtbij.
De special ‘Kinderen van de rekening’ wordt maandag 10 oktober 2022 om 20:25 uitgezonden op NPO 2.
Vragen?
Heeft u vragen, ideeën of opmerkingen?
Neem dan contact op met de redactie: