De Palestijnen van de margarinefabriek

Een groep van vijftig gastarbeiders komt in 1963 naar Vlaardingen om er tijdelijk te gaan werken in de margarinefabriek Romi. Ze zijn allemaal afkomstig uit Nablus, op de Westelijke Jordaanoever. Wanneer in 1967 de Zesdaagse Oorlog uitbreekt en hun land bezet wordt door Israël, kunnen ze niet meer terug naar huis. Noodgedwongen halen de werknemers hun gezinnen over naar Nederland. Zo ontstaat er een Palestijnse gemeenschap in de haringstad aan de Nieuwe Maas.

“Op school noemden ze me lacherig een terrorist. Maar ja, dat is geen big deal,” vertelt Arjan El Fassed. “Op school werd ik PLO genoemd,” vertelt Finan Ghazal. “En dat was dan door de leraar.” Maar als ze thuiskomen, zitten hun ouders gestrest aan de radioknoppen te draaien om via wereldzenders te kunnen horen wat er in hun vaderland gebeurt.

De kinderen groeien op in twee werelden. Als het even kan, bezoeken ze in de zomervakanties hun familie op de Westoever, een hele onderneming tussen checkpoints en prikkeldraad. Daar ervaren ze aan den lijve de gevolgen van de Israëlische bezetting. “Mijn klasgenoten gingen kamperen in Frankrijk, dat vonden ze heel avontuurlijk. Nou, mij krijg je niet zo gek,” vertelt Maha de Kok die, voordat ze naar Nederland kwam, opgroeide in een Palestijns vluchtelingenkamp. 

Een aantal Vlaardingse gemeenteraadsleden reist in 1988 af naar de Westelijke Jordaanoever. Ze willen met eigen ogen zien waar hun Palestijnse stadgenoten mee te maken hebben. Ze vallen met hun neus in de boter, want op dat moment is de Intifada, de Palestijnse volksopstand tegen de Israëlische bezetting, volop gaande. SP-raadslid Remi Poppe is een van hen. Met een cassetterecorder neemt hij zijn ervaringen tijdens die reis op. Van ziekenhuisbezoeken aan gewonde Palestijnse kinderen tot aan demonstraties die uit de hand lopen. Ook als er een steen door de ruit van hun bus vliegt en iedereen op de grond duikt, zet Poppe zijn recorder aan. In de uitzending hoort hij de opnames voor het eerst weer terug. 

In datzelfde jaar doet de jonge Vlaardinger Kefah Allush voor de VPRO-radio verslag van de Intifada. Hij bezoekt de Westelijke Jordaanoever en zijn familie in Nablus. “Het was hartstikke heftig. In die reportage hoor je aan mijn ademhaling en hoe ik praat hoe gespannen de sfeer was.” Nu, ruim dertig jaar later, is het zijn generatie die, net als hun ouders toen, machteloos en gefrustreerd het nieuws uit Palestina volgt. Allush, nu televisiepresentator: “Ik zou zo weer een vergelijkbare reportage kunnen maken; er is eigenlijk niks veranderd.”

Op dit moment wordt de Romi-fabriek aan de haven in Vlaardingen gesloopt. Daarmee verdwijnt niet alleen een deel industrieel erfgoed, maar ook een stuk Palestijnse geschiedenis in Nederland.

In deze aflevering van Andere Tijden kijken tweede generatie Palestijnen terug op hun jeugd in Vlaardingen. Hoe was het om als Palestijn in Nederland op te groeien? De kinderen gaan naar school in Vlaardingen, spelen bij Hollandse vriendjes en kijken naar Q & Q en Toppop. In de klas merken ze dat Nederland volledig achter Israël staat.

Andere Tijden special: De Palestijnen van de margarinefabriek, maandag 11 november, 22.15 uur, NPO 2