Oudste coffeeshop Mellow Yellow sluit deuren

Donovan
In 1972 wordt de eerste coffeeshop geopend: Mellow Yellow aan de Weesperzijde in Amsterdam. Eigenaar Wernard Bruining kraakt met andere hippie-vrienden een voormalige bakkerij: "We hadden vrij veel aanloop in die tijd, vrienden en kennissen die bij ons een stukje kwamen halen, een beetje blowen, een kopje thee drinken," zo vertelde hij in 2004 in een uitzending van Andere Tijden.

“Op een gegeven moment zeiden we tegen elkaar: we moeten maar voor onszelf een coffeeshop of een theehuis beginnen. En we noemden de tent Mellow Yellow, dat was een liedje van Donovan in die tijd en dat ging over gebakken banaan. Als je niks te roken had dan kon je die banaan roken en dan werd je ook nog high...

Een van de eerste dingen die we deden was zelf de hasj en wiet verkoop in de hand nemen, want we wilden geen toestanden met allemaal dealers, we wilden het gewoon zelf doen. We gingen naar een dealer die heette Cesar, daar kocht je een pond of een kilo, en dat sneed je in stukjes van tien gulden, vijfentwintig gulden en dat verkochten we. Dat bleek dus de gouden coffeeshop formule en we werden dus letterlijk platgelopen door klanten... Ja, er stond zelfs wel een rij van 30 meter buiten de deur.”

Mellow Yellow heeft weinig last van de politie: “Ook omdat we natuurlijk een voorzichtig beleid voerden, dus we probeerden altijd om een zo laag mogelijk profiel te houden. We waren pas na 6 uur ’s avonds open, we maakten geen reclame, d’r stonden geen wietbladeren op de deur.” Andere coffeeshops zoals De Bulldog en Rusland trekken in het begin nog wel de aandacht van de politie, maar ook dat houdt op een gegeven moment op.

De nieuwe wet in 1976
De politie heeft midden jaren ‘70 wel iets anders aan het hoofd dan achter softdrugs-gebruikers of coffeeshops aan te jagen. Inmiddels is in 1972 de eerste heroïne in ons land aangetroffen en de bestrijding van die harddrug krijgt prioriteit. Bovendien is de handel in softdrugs opgeschoven van vreedzame hippies die hier en daar eens wat in een slofje of poef importeren naar grotere organisaties.

Diverse ‘zakenlieden’ zien brood in de snel uitdijende markt en charteren boten en vrachtwagens om de cannabis te importeren. Het spel met de politie begeeft zich op een ander niveau. Arie Bax, destijds rechercheur bij de afdeling Verdovende Middelen: “Toen kreeg je een ander soort smokkelmethodes. Men ging meer professioneel hasj aanvoeren vanuit de zogenaamde coderende landen. Marokko, Libanon en Afghanistan waren heel geliefde landen waar de hasj vandaan kwam.”

Looft de commissaris in de jaren ‘60 nog een borreltje uit voor de vangst van 25 kilo hasj, begin jaren ’70 lopen de hoeveelheden in de honderden kilo’s. Lieden als de later berucht geworden crimineel Klaas Bruinsma, die klein en tamelijk onschuldig begint, raken verweven met steeds zwaardere criminaliteit.

Wernard Bruining: "De partijtjes van 50, 60 kilo die ze uit Antwerpen haalden, liepen al snel op tot duizenden kilo’s en de criminaliteit van de mensen waar ze mee te maken kregen, steeg ook steeds meer. Ik heb daarover nog een gesprek gevoerd met Klaas waarin ik zei: ‘als je daarin meegaat dan verval je van kwaad tot erger.' Maar zij hadden zoiets van: wie A. zegt, moet ook B. zeggen en de klanten waar we mee te maken krijgen die lopen ook met wapens op zak en als wij dat niet ook doen, dan piepelen ze ons en dan worden we geript dus wij moeten een beetje meespelen met hun spelletje.”

Zo ziet de wereld er weer heel anders uit wanneer in 1976 eindelijk de nieuwe Opiumwet wordt aanvaard. De maximumstraffen voor handel in harddrugs worden verhoogd. Handel en bezit van softdrugs tot 30 gram wordt een overtreding die volgens een richtlijn van het OM niet wordt vervolgd. Daarmee is het officiële gedoogbeleid een feit. Het gedoogbeleid houdt in de praktijk ook in dat het bezit van harddrugs niet wordt vervolgd. Wat dat betreft doet de letter van de wet weinig ter zake, het is het vervolgingsbeleid van het OM dat de grenzen bepaalt.

Daan Griesheimer, destijds eveneens werkzaam bij de afdeling Verdovende Middelen: “In de praktijk betekende de wet eigenlijk weinig. Onder de 30 gram werd een overtreding en boven de 30 gram werd een misdrijf. Dat was het verschil. Maar qua werkwijze, nee, er was daarvoor al geen officier die een verdachte nam met 30 gram hasjiesj hoewel het een misdrijf was.”

Wernard Bruining: “Eigenlijk werd gesanctioneerd waar iedereen al mee bezig was. En het zorgde ervoor dat de coffeeshops zich in een periode van relatieve politieke en emotionele rust hebben kunnen ontwikkelen.”