Sinterklaas

Het is de vroege morgen van 6 december 1944, achthonderd Duitse soldaten grendelen Haarlem, Bloemendaal en Heemstede af en stropen door elke wijk, elke straat en elk huis op zoek naar mannen om te werken in Duitsland. Het is de dag na Sinterklaas en veel jongens en mannen die in de buurt ondergedoken zijn, zijn voor een avond naar huis teruggegaan om het feest te vieren.

Sinterklaas is ook tijdens de oorlog in Nederland gevierd. Wel werd de openbare viering en het onthaal van de Sint al snel genazificeerd. In 1941 werd hij in Amsterdam ingehaald door leden van de Jeugdstorm, de jongerenbeweging van de NSB. 

Terwijl iedereen in Nederland op Sinterklaasavond in 1957 vrolijk pepernoten at en cadeautjes uitpakte, was de Sinterklaasviering in Indonesië omgeven door een zwarte rand. Alsof het een Sinterklaassurprise betrof, hoorden de 50.000 Nederlanders op 5 december dat ze Indonesië moesten verlaten. Van een echt ontspannen feestje was toen geen sprake meer.

De figuur van Zwarte Piet staat ter discussie: is hij racistisch of niet? Andere Tijden staat stil bij die ándere donkere jongen, die kinderen al generaties lang boeit: Sjimmie, het vriendje van Sjors. In de loop der jaren heeft Sjimmie een aantal metamorfoses ondergaan. Van krompratend negertje evolueerde hij tot een coole hipster die gelijkwaardig is aan zijn blanke vriendje.

Zwarte Piet is een uitvinding van de Amsterdamse onderwijzer Jan Schenkman. In 1850 introduceerde hij de zwarte knecht van de goedheiligman in zijn boekje Sint Nikolaas en zijn knecht. In een tijd waarin kolonialisme nog vanzelfsprekend was, paste de nieuwe figuur in het heersende wereldbeeld. Verzet kwam er pas in de jaren zestig. Zo speelde in het Brabantse Wanroij al in 1963 een rel rond Zwarte Piet.

De eerste ‘officiële’ intocht van Sinterklaas in Nederland vond plaats in 1888 in Venray. In 1920 werd deze voor het eerst gefilmd - in Amsterdam in de Jordaan. Sinds 1952 besteedt de tv er jaarlijks aandacht aan.

In het Sinterklaasverhaal "een goede les" zette Gerard Reve Sinterklaas in 1974 neer als een oude pedofiel die door een jongen met een "heel mooi, fijn, lief, stout jongenskontje" wordt afgewezen. Als wraak laat de Sint een grote drol achter in de schoen van de jongen. Kijk en luister naar de volksschrijver op zijn best.