Kerstvlucht naar Faro: MP495

Het is een normale vlucht. Veel passagiers vliegen op maandagochtend naar Portugal om daar de kerstdagen door te brengen. Portugezen gaan om diezelfde reden op familiebezoek. Het gaat pas mis als de DC10 met vluchtnummer MP495 bijna bij Faro is. “We are eight zero just in the middle of a thunderstorm,” zo is te horen op de voice-recorder. Het toestel is vlak voor de landing in aanzienlijk verslechterde weersomstandigheden geraakt. De piloten worden meerdere malen verrast door windshear, een plotseling in hevigheid en richting veranderende wind, die het landen ernstig bemoeilijkt. De daling richting Faro verloopt zeer onrustig en schokkerig. De motoren draaien wisselend van vol vermogen tot haast stilstand. De piloten proberen de automatische besturing handmatig te corrigeren. Vlak voor de landing is nog te horen: “Speed a bit low, speed is low”.

Binnen is iedereen nog stil en concentreert zich op wat er komen gaat. De cabine is donker, buiten slaat de hagel tegen de raampjes. Dan wordt er geschreeuwd als een oranje vuurgloed vanaf de vleugel langs de raampjes schiet en de cabine hel verlicht. Stewardess Jacqueline ziet de vuurgloed ook, hoewel in latere onderzoeken geen enkel bewijs wordt gevonden van brand vóór de landing. De stewardess gaat in de noodhouding zitten met de kin op haar borst.

Als de 'Anthony Ruys' boven landingsbaan 11 hangt heeft het te weinig vermogen om een plotselinge zijwind te corrigeren. Het vliegtuig komt met een klap op de baan terecht, waarbij het rechter landingsgestel afbreekt. De rechtervleugel raakt de grond en breekt af. Vervolgens scheurt het toestel in het midden open en blijft het rechts van de landingsbaan in de door hevige regenval blubberige grond steken. Kerosine uit lekkende brandstoftanks vat vlam. Passagier Koos Rijkes hangt voorovergebogen in zijn stoel boven een ondefinieerbare hoop schroot. “Er valt brandende kleding op me. Ik wilde mijn gordel losmaken maar dat ging niet. Ik zag vlammen langs mijn broek en mijn sokken trekken en realiseerde me dat ik levend aan het verbranden was.”

Jacqueline ziet in het middengedeelte voor de vleugels een grote explosie en wordt door de klap uit haar stoel gesmeten tegen de wand van de toiletten achter haar. Op de plek waar eerst haar deur zat spuwt nu vuur naar binnen. Ze kruipt naar de andere deur die haar collega al open heeft gemaakt. De noodglijbaan is niet te zien. “Die bleek achteraf al verbrand te zijn. Nu zag je alleen een groot donker gat en ik schreeuwde ‘Eruit!’ Nou dat wisten de mensen zelf ook wel. Als schimmen kwamen ze op ons af.” Passagier Elisa van den Berg wil niet van haar stoel af, maar haar man sleurt haar mee. “We kropen naar een deur, maar daar was allemaal vuur, daar kon ik echt niet doorheen. Gelukkig riepen aan de andere kant stewardessen ons de weg. Dat zijn echt mijn engelen geweest.” De passagiers hebben vijf minuten de tijd gehad om uit het toestel te komen. Dan volgt een ontploffing en ontneemt een grote steekvlam de ontsnappingskans van de laatste beknelde personen.

De brandweer is dan al met een aantal wagens aan het blussen met grote hoeveelheden wit schuim. Passagiers lopen als witte, doorweekte schimmen verdwaasd richting aankomst- en vertrekhal. Anderen blijven gewond wachten tot ambulances ze meenemen. In de vertrekhal weet nog niet iedereen wat er zich buiten heeft afgespeeld en vakantiegangers kijken verbaasd naar de binnenstrompelende overlevenden. Vrijwel iedereen wordt voor controle naar het ziekenhuis gebracht, maar er zijn ook passagiers die meteen met hun wachtende familieleden meegaan. Het blijft lange tijd onzeker hoeveel doden en gewonden er te betreuren zijn.

In Nederland slaat het nieuws in als een bom. Familieleden en vrienden proberen informatienummers te bellen, maar bij gebrek aan gehoor trekken ze wanhopig naar Martinair op Schiphol. Het bedrijf besluit een informatiecentrum in te richten in sporthal Elsenhof. Pas midden in de nacht leest directeur personeelszaken Huib Groeneveld van Martinair de eerste vrijgegeven lijst van overledenen voor. Tonny, de vrouw van Koos Rijkes, ziet haar man zwaar gewond op een brancard voorbij komen op het Acht Uur Journaal. Hij leeft nog.

Zesenvijftig mensen verloren hun leven door de vliegramp in Faro. Veel andere passagiers, die de ramp overleefden, dachten dat zij zouden sterven. Een zeer traumatische gebeurtenis met grote gevolgen voor hun verdere leven. Sommige passagiers voeren tot de dag van vandaag strijd om bevredigende antwoorden te krijgen op hun vragen over de oorzaak van de crash. Deze hebben ze nog steeds niet gekregen.

Net als veel andere passagiers wil Koos Rijkes niet met de schuldvraag van het ongeluk bezig zijn en legt hij zich neer bij de onderzoeksrapporten. “Uit alles blijkt dat de piloten zo’n beetje tot de landing bezig waren met een routineklus, terwijl ze alarmfase één hadden moeten hebben. Dat kan je hen verwijten, maar ze hebben telkens keuzes moeten maken. Helaas besloten ze ondanks het weer, ondanks dat er water op de baan lag en ze een kapotte terugstraalmotor hadden, om toch te gaan landen.”

Regie: Hein Hoffmann
Research: Maarten Blokzijl

Uitzending: zo 16 dec 2012, 21.20 uur, Nederland 2.

22 december 2017
Uitspraak rechtszaak Faroramp uitgesteld door dood advocaat 
De nabestaanden van de Faroramp die een rechtszaak hadden aangespannen tegen de staat wachten nog steeds op een uitspraak van de rechter. Er is vertraging ontstaan omdat de letselschadeadvocaat die optrad namens de nabestaanden in oktober is overleden. Jan Willem Koeleman verdronk tijdens een triatlon in Italië.

De rechtbank in Den Haag had aanvullend onderzoek aangevraagd over de ramp om een uitspraak te kunnen doen, en dit onderzoek is reeds in de zomer afgerond. Het onderzoeksrapport is vervolgens ter inzage naar de betrokken partijen gestuurd. Donderdag 21 december, de dag van de herdenkingsbijeenkomst, is een nieuw advocatenkantoor gevonden voor de nabestaanden: Beer Advocaten in Amsterdam. Zij moeten zich nu inlezen in de zaak en hebben net tien verhuisdozen overgenomen van hun overleden collega.