House, pillen en extase

Groot feest, Nederland wint het Europees kampioenschap voetbal! Het is 25 juni 1988, Hamburg, West-Duitsland. Nederland verslaat in de finale Rusland met het nu zo bekende wonderdoelpunt van Marco van Basten. Wildvreemden vallen elkaar om de hals en zoenen elkaar. Een groot feest groeit uit tot een volksfeest. Nederland lijkt zich ineens te bevrijden van de grauwsluier die de jaren ’80 kenmerkt.

Een bevrijding vindt Hiske Dibbets wel een erg zwaar woord, maar “We waren bevrijd van dat hele zware gedoe van die zwarte kleren, van al die gescheurde panty’s en we wilden wel eens even feest vieren,” zegt de journalist die toentertijd stage liep bij de Haagse Post. “Ik had een vriendin, die liep van de ene op de andere dag van huis weg. Een maand later kwam ze terug en was ze punk geworden. Ze had een hondenketting met spikes erop om en riep de hele tijd: ‘No Future’, daarmee karakteriseert ze die uitzichtloze jaren ’80.
 

Aan die uitzichtloze bedomptheid van een hele generatie lijkt die zomer van 1988 ineens een einde te komen. Een jaar eerder is in Engeland de ’Summer of Love’ uitgebroken. Housemuziek waarop de hele nacht kan en vooral moet worden gedanst, waait over uit de krochten van Chicago en Detroit naar Ibiza. Engelse vakantiegangers nemen het in 1987 mee naar Londen, waar een illegaal clubcircuit ontstaat. Die muziek wordt gecombineerd met de gelijktijdige opkomst van een nieuwe drug: XTC, de drug die bekend staat als lovedrug. Dit komt door MDMA, de werkzame stof in XTC die zorgt voor een gelukzalig gevoel. Een hele zomer lang, de Summer of Love.

XTC is geen natuurproduct als hash of marihuana, maar een synthetische, in een lab gefabriceerde designerdrug. De drug treedt in de voetsporen van amfetamine, waarvan in de jaren ‘70 een groot netwerk ontstaat van producenten en smokkelaars in Limburg. Eén van de eerste mensen die experimenteert met het fabriceren van de nieuwe drug, vertelt aan Andere Tijden over die eerste periode . “Ik ontdekte op feesten midden jaren ’80 deze drug en het was leuk spul, iets dat niet kon, je voelde je vrij”. Hij weet het een en ander van chemie en probeert het zelf te maken. Dat lukt. “Ik vond dat iedereen recht had op zijn eigen drugs. Ik gebruikte een tabletteermachine met 20 stempels, met merktekens als ooievaars, pelikanen, varkenssnuitjes, ankers, te gek om op te noemen”.

In de late jaren ‘80 vindt XTC zijn weg naar de groeiende housescene. De twee lijken elkaar te versterken; dansen op de muziek is langer uit te houden met een pilletje. In de RoXY, een tot club omgebouwde oude bioscoop, draait DJ Eddy de Clercq een avond in de week housemuziek. Hoe onbekender, hoe mooier. Het is wennen, ook voor het publiek, dat disco gewend is en “het dansje rond de handtas”, zoals het badinerend wordt genoemd. “Het was een geweldige herrie, ik vond het verschrikkelijk”, zegt RoXY-directeur Hans Kuipers. Maar De Clercq houdt vol, hij is er van overtuigd dat hij de tijdgeest goed gezien heeft.

Vlak na die zomer van 1988, begin september, organiseert Maz Weston een feest in het oostelijk havengebied in Amsterdam. Weston kent de organisatoren van de illegale feesten in Engeland die eerder naar Ibiza zijn geweest. Ze wil dit fenomeen naar Amsterdam brengen. ‘London comes to Amsterdam', heet daarom het feest dat op 3 september de leegstaande loodsen van het Amsterdamse KNSM-eiland op zijn kop zet.

Er zijn 200 mensen uitgenodigd voor het feest, waarvan Weston de flyer nog heeft bewaard. Er komen er 2000. De chaos is compleet. “Volgens mij was het van tien uur ‘s avonds tot vijf uur ’s ochtends. We gingen na het opruimen naar huis en dachten ‘wat een ramp was dit’,” zegt Weston als ze nu op diezelfde locatie naar de nieuwbouwhuizen van eind jaren ’90 kijkt. “Pas een week later begonnen mensen te reageren: ‘Het was het beste feest aller tijden!’,” glimlacht de van origine Britse. Het feest staat beschreven in het boek RoXY. De houserevolutie van Job de Wit, dat de doorbraak van de House en de gelijktijdige opkomst van de XTC bijna terugvoert tot op dat ene weekend in september.

Die zomer staat xtc nog niet op de lijst van verboden middelen, de opiumlijst. Maar vrij snel na die zomer, op 22 november verandert dat. En daarmee ontstaat er ook een rol voor de opsporing. Een van de opsporingsambtenaren verklaart de aanwezigheid ervan in de zuidelijke provincie door een verband te leggen met de illegale jeneverstokerijen uit eerdere decennia: “Die zijn in die tijd opgerold, maar de materialen en chemische kennis bleven aanwezig. Dan is het een eenvoudige stap van de stokerijen naar verboden chemische middelen als amfetamine.” En van die drugs is het een kleine stap naar de uitermate winstgevende XTC. Een pilletje van een dubbeltje productiekosten, gaat zo voor vijfentwintig of vijfendertig gulden van de hand. Daarbij ligt Limburg comfortabel in tussen België en Duitsland, waar zowel grondstofaanvoer als pillenafzet internationaal erg makkelijk is.

Ik vond het geen probleem dat de bezoekers van mijn club die XTC gebruikten, zegt Hans Kuipers, toentertijd bedrijfsleider van de RoXY in Amsterdam. De sfeer was prima, vertelt hij. Lekker mellow, rustig, gemoedelijk. Niet zo agressief als met Coke. “Maar ik wilde niet dat ze gingen dealen in de club, want dan gaat je reputatie als club eraan”. De RoXY is dan al uitgegroeid tot een van de toonaangevende clubs op het gebied van Housemuziek. En XTC-gebruik.