Indonesia roept!

Hans Goedkoop vertrekt naar Indonesië, op zoek naar sporen van zijn grootvader Rein van Langen. Die is eind 19e eeuw geboren op Java en zal het later brengen tot chef-staf van het koloniale leger. Hoe Indisch is de familie van Hans eigenlijk? Een DNA-test laat een verrassende uitslag zien en de reis door Indonesië brengt meer verrassingen. Zoals het opvanghuis voor kinderen van Nederlandse mannen en Indonesische vrouwen, opgericht door zendeling ‘Pa’ van der Steur. In de kolonie is het cruciaal tot welke laag je behoort; hoe Europeser, hoe beter. Welke rafelranden brengt zo’n strikte indeling teweeg, ook in de familie van Hans?

In Nederlands-Indië kan het niet op in de jaren twintig. De economie bloeit, de winsten zijn enorm, zeker bij de uitgestrekte plantages op Sumatra. Daar begint de opa van Hans Goedkoop zijn carrière als jonge luitenant in het koloniale leger. Dat KNIL wordt ook ingezet bij de eerste grote politieke opstand in de kolonie. De lokale bevolking pikt de onderdrukking door het Nederlands gezag niet meer. Hans leert hoe Indonesische artsen hun land willen genezen van de ziekte die kolonialisme heet. Hij gaat ook langs bij de Ombilin kolenmijnen, waar dwangarbeid heel gewoon was. Hoe zag het kolonialisme er in de praktijk uit?

In Nederlands-Indië wil het gezag rust en welvaart, maar in de jaren dertig broeit het in de kolonie. Er is economische crisis, arbeiders worden massaal ontslagen. Het nationaal-socialisme komt op, maar ook het nationalisme onder de Indonesiërs. Een jonge ingenieur, Soekarno, klaagt het koloniale bewind openlijk aan. Zijn politieke medestanders worden gestraft met verbanning naar een afgelegen en door ziekten geteisterd kamp. Maar ook van buiten komt er dreiging. De opa van Hans Goedkoop wordt als officier gelegerd op een strategische plek, Balikpapan, waar een Japanse aanval dreigt. Wat staat een militair in de kolonie allemaal te wachten?

Als de Duitsers Nederland binnenvallen, mei 1940, is de opa van Hans Goedkoop op groot verlof in Den Haag. Hij weigert een Duitse loyaliteitsverklaring te tekenen en wordt afgevoerd naar het Duitse krijgsgevangenkamp Colditz. Daardoor krijgt hij weinig mee van wat er gebeurt in Nederlands-Indië, zijn geboorteland, waar het leven onder de Japanse bezetting in een paar jaar compleet verandert. De Nederlandse bevolking verdwijnt in kampen of verricht dwangarbeid. Ook de Indonesiërs krijgen te maken met dwangarbeid en honger. Toch ontlenen Indonesiërs ook hoop aan de Japanners. Komt de koloniale heerschappij in het land voorgoed tot een einde?

De opa van Hans Goedkoop, officier Rein van Langen, komt na de Japanse capitulatie in 1945 terug in Nederlands-Indië. Daar is net de onafhankelijke Republik Indonesia uitgeroepen. Verbijsterd over de chaos in het land bereidt hij zich met zijn troepen voor om de Nederlandse macht over het land te herstellen. Maar veel Indonesiërs zijn nu echt elk vreemd gezag beu. Merdeka - vrijheid! Er volgen maanden van gruwelijk geweld, in Nederland bekend als de ‘Bersiap’. Hans praat met ooggetuigen van verschillende kanten en met Nederlandse soldaten die in de Tijgerbrigade onder commando van zijn opa dienden. Krijgt Nederland zijn kroonkolonie terug?

Na een jaar strijd is Nederlands-Indië in 1947 nog altijd niet terugveroverd door de Nederlandse troepen. De frustratie loopt op. Het leger krijgt de opdracht om een doorbraak te forceren met een ‘politionele actie’ – een ander woord voor grootschalige oorlog. De Tijgerbrigade, onder leiding van de opa van Hans Goedkoop, moet Centraal Java veroveren. Hans volgt de opmars van de brigade, die aanvankelijk soepel verloopt. Maar dat wil niet zeggen dat er geen slachtoffers vallen. In de buurt van Salatiga praat Hans met ooggetuigen en nakomelingen van Indonesische vrijheidsstrijders. Is zijn opa betrokken geweest bij Nederlandse oorlogsmisdaden?

In de strijd om Nederlands-Indië behalen Nederlandse troepen in 1948 de hoofdprijs. Na een spectaculaire luchtlanding veroveren ze Jogjakarta, hoofdstad van de Republik Indonesia, en nemen president Soekarno gevangen. De opa van Hans Goedkoop voert het commando en Hans volgt in zijn spoor. Hij bezoekt een wajangspel over de aanval en spreekt Indonesische getuigen. De overwinning blijkt van korte duur. De Indonesiërs geven de strijd niet op, de dodentallen stijgen en de internationale gemeenschap keert zich tegen het Nederlandse optreden. Moet Nederland de strijd opgeven en moeten de Nederlanders het land verlaten – inclusief de opa van Hans?

Eind 1949 eindigt de Nederlandse heerschappij over Indonesië. Het koloniale leger waar de opa van Hans Goedkoop zijn hele leven aan is verbonden, wordt opgedoekt. Als chef-staf is hij zelfs verantwoordelijk voor die operatie. Ook is er nog een laatste, geheime klus: de beruchte kapitein Raymond Westerling het land uitsmokkelen. Dat doet hij, maar zijn betrokkenheid lekt uit. Net niet ontslagen, met toch maar een ridderorde - zo verlaat hij zijn geboorteland. Is hij verbitterd? Hans praat erover met zijn familie. Hoe is het om een oorlog te verliezen en daarna je land? Hoe verwerk je dat en hoe werkt het door in de familie, tot in onze tijd?