Koloniale oorlog

Een terugblik op de Excessennota uit 1969. In opdracht van de regering werd toen archiefonderzoek gedaan naar de oorlogsmisdaden die waren begaan door Nederlandse militairen in Indonesië in de jaren 1946-1950. Directe aanleiding voor het onderzoek was een interview met dr. J. Hueting dat een enorme commotie veroorzaakte en het nationale trauma van de koloniale oorlog aan de oppervlakte bracht.

Meer dan 100.000 soldaten stuurde de Nederlandse regering, direct na de oorlog, naar Indonesië. Het doel? De revolutie van de Indonesische revolutionairen in de kiem te smoren. Maar... kan een leger wat bereiken als het door de bevolking ter plaatse als bezetter wordt gezien?

Linggadjati, een magische naam uit een ver verleden. In dit Javaanse bergdorp kwamen Nederland en Indonesië zestig jaar geleden tot elkaar, in een laatste oprisping van vredeswil. Een half jaar later was die voorbij en brak de oorlog uit. Linggadjati, dorp van de vrede, Andere Tijden ging terug. 

Zestig jaar geleden trokken, onder leiding van kapitein Westerling, onze speciale troepen over het Indonesische eiland Celebes om orde en rust te herstellen. Dat ging met harde hand, sommigen spraken van oorlogsmisdaden. In Andere Tijden komen, voor het eerst, drie betrokken soldaten aan het woord.

De commando’s van Westerlings Speciale Troepen moesten, zestig jaar geleden, het opstandige Zuid-Celebes zuiveren van criminele elementen. In het begin was er nog sprake van enig systeem, maar na een paar weken ontaardden hun acties in een orgie van geweld. Deel twee van Andere Tijden in Zuid-Celebes.

Een oorlog die geen oorlog genoemd mocht worden: de politionele acties in Indonesië. Het was een vier jaar durende strijd waarin duizenden Nederlandse soldaten omkwamen en die eindigde met de soevereiniteitsoverdracht op 27 december 1949. En Nederlandse soldaten maakten hun eigen filmbeelden. Zestig jaar later wordt een speciale Andere Tijden-aflevering uitgezonden: ‘Door soldatenogen’.

Een documentaire over onze verzwegen koloniale geschiedenis waarin verhalen van Nederlandse militairen en hun in 1950 achtergelaten kinderen in voormalig Nederlands-Indië zijn vastgelegd.

Simon Spoor, intelligent en vol charisma, de jongste legercommandant die Nederland ooit kende. Hij leek in Indië een glanzende toekomst te hebben. Maar hij liep vast in het moeras van de koloniale oorlog en stierf in mei 1949 in het harnas, 47 jaar oud.

Tijdens de dekolonisatieoorlog met Indonesië werd er wel over gepubliceerd: wreedheden begaan door Nederlandse militairen. Daarna was het een tijd lang stil. Tot begin 1969, toen de VARA een gesprek uitzond met een veteraan die onomwonden sprak over oorlogsmisdaden. Nog steeds komen er onbekende wandaden aan het licht en de discussie of er wel of niet structureel misdaden zijn begaan, is nog altijd actueel. In deze uitzending het rumoer van de afgelopen decennia op een rij.