Kinderbedevaart naar Lourdes

“Mijn moeder zei: goed bidden hoor, goed bidden. Want dit is het laatste en wie weet zou het in Lourdes kunnen helpen. En daar heb ik me aan gehouden,” vertelt Dikkie van der Horst die in 1955 op kinderbedevaart naar Lourdes mag. Ze heeft al jaren last van een nare oorontsteking waar de artsen geen raad mee weten.

Op zoek naar een wonder
Naar Lourdes dus, de heilige plek in de Pyreneeën waar zieken zouden kunnen genezen. Sinds Maria er in 1858 achttien keer aan het ziekelijke meisje Bernadette Soubirous verschijnt, groeit het bergdorpje uit tot hét bedevaartsoord voor zieken en hulpbehoevenden uit de hele wereld. Miljoenen pelgrims gaan er jaarlijks op zoek naar troost, onderlinge saamhorigheid of zelfs een wonderbaarlijke genezing.

Kinderbedevaarten
“Ik was uitverkoren om als klein kind naar Lourdes te gaan”, vertelt Martien Menken, die sinds zijn geboorte zwaar spastisch is en als katholiek jongetje in de jaren ’50 op kinderbedevaart gaat. “Ik verwachtte de genezing niet zo, maar mijn moeder had wel die hoop.” Kinderbedevaarten worden vanaf 1953 jaarlijks georganiseerd om het ook voor kinderen mogelijk te maken de pelgrimsreis te maken.  Het is een groot succes. Honderden zwaar zieke of gehandicapte kinderen van katholieke huize reizen jaarlijks in speciale treinen af naar Lourdes. Ze krijgen medische begeleiding, een eigen programma en een bisschop die met ze meereist.

Een geweldig iets
Voor de meeste kinderen is er geen wonderbaarlijke genezing, maar ze ervaren de reis vooral als een heerlijke en indrukwekkende vakantie. Voor het eerst naar het buitenland en even een weekje uit de dagelijkse ellende van hun belastende ziekte, vertelt Ria Beukeveld die als tienjarig tbc-patiëntje mee mag omdat ze al jaren aan bed gekluisterd is: “Dat was een geweldig iets. Er even uit!”

“Nog onder de indruk”
Toch zouden er weldegelijk ook wonderen gebeuren. Misschien wel meer dan de negenenzestig die officieel door de Rooms-katholieke kerk zijn erkend. Dikkie van der Horst is ervan overtuigd dat ze in Lourdes van haar loopoor is afgekomen: “Ik ben er nou nog van onder de indruk.” 

Uitzending: za 1 okt 2016, 21.20 uur, NPO 2.

Jaarlijks reizen zo’n zes miljoen zieke en gezonde pelgrims uit de hele wereld naar Lourdes. Sommigen gaan op eigen gelegenheid. Anderen, zeker ook de zwaar zieken, reizen liever georganiseerd. Sinds 1883 kan dat vanuit Nederland met een speciale bedevaarttrein. Maar onlangs vertrok die voor echt de allerlaatste keer vanuit Maastricht.

Het ‘Lourdes virus’
De bedevaarttrein heeft als vanouds aangepaste couchetterijtuigen met bedden voor zieken, plekken voor rolstoelen en geluidsinstallaties om te bidden en te zingen. Honderden vrijwilligers, waaronder artsen, verpleegkundigen en geestelijken staan de zieken en bejaarde pelgrims belangeloos bij. Sommige vrijwilligers gaan elk jaar mee omdat ze naar eigen zeggen “besmet zijn met het Lourdes virus”.

Bergafwaarts
Maar de laatste jaren is het met de speciale couchetterijtuigen snel bergafwaarts gegaan omdat er door de spoorwegen niet meer in wordt geïnvesteerd. Mensen reizen liever per vliegtuig of bus. Bovendien is het steeds lastiger om dit soort reizen in de drukke treinroosters te passen.

Animo
De animo in Nederland voor bedevaartreizen naar Lourdes is er nog steeds maar daalt de laatste jaren wel. Pelgrims, ook de zieken, zullen nu alleen nog maar per bus, vliegtuig of gewone TGV (hoge snelheidstrein) naar het zogeheten ‘genadeoord’ in de Pyreneeën worden vervoerd.

Sinds Maria’s verschijning belanden er ruim 7000 dossiers van genezingen bij het Bureau van Medische Vaststellingen in Lourdes. De katholieke kerk heeft er sindsdien 69 officieel als wonder erkend. Dit fragment uit de Franse documentaire Lourdes et ses miracles uit 1960 gaat over één van hen, Francis Pascal, die in 1938 op driejarige leeftijd naar Lourdes vertrekt nadat hij door meningitis blind en verlamd is geraakt. Zijn artsen beweren dat hij maar een hele kleine overlevingskans heeft.

Medisch onverklaarbaar
Maar na twee keer in het Lourdeswater te zijn gedompeld kan Francis opeens weer zien en verdwijnt zijn verlamming. Zowel de artsen van het Medisch Bureau in Lourdes als zijn eigen artsen bevestigen een volledige genezing die medisch onverklaarbaar is. Voor de katholieke kerk de belangrijkste voorwaarde om een genezing tot wonder te verklaren, wat in het geval van Francis in 1949 gebeurt.  

Het meest recente wonder stamt uit 2013. In dat jaar erkent de katholieke kerk de genezing van de Italiaanse Danila Castelli die na haar bezoek aan Lourdes in 1989 nooit meer last heeft van haar “hypertensie met zware en terugkerende crisissen”.

Lourdes trekt jaarlijks dus tienduizenden zieken uit de hele wereld. Sommigen van hen zijn wereldnieuws. Zoals de Amerikaanse Fred Snite, die in 1936 tijdens een reis door China kinderverlamming oploopt. Hij kan niet meer lopen, nauwelijks ademhalen en moet voortaan plat op zijn rug in een speciale ijzeren cilinder liggen die hem beademt.

Als ‘de man met de ijzeren long’ wordt Fred wereldberoemd, zeker omdat hij een zo gewoon mogelijk leven probeert te leiden. In zijn bijzondere behuizing maakt hij verre reizen, bezoekt diverse sportevenementen en is hij een regelmatige deelnemer aan grote bridgetoernooien.

In 1939 vertrekt de katholieke Fred naar Lourdes. Naar eigen zeggen verwacht hij geen wonder maar hoopt hij op geestelijke verrijking. Vijf verpleegsters, twee ziekenverzorgers en een arts vergezellen Fred vanuit zijn woonplaats Miami. Liggend in een speciale bus maakt hij samen met de andere zieken de viering van een Maria-lof mee. Na een bad in het heilzame Lourdeswater en de pauselijke zegen keert Fred volgens de krantenberichten “nog altijd lam maar gelukkiger dan ooit terug naar huis”.

Zijn toestand lijkt wat te verbeteren na het bezoek. Door de ontwikkeling van een veel lichtere “long” kan Fred af en toe rechtop zitten en soms zelfs even buiten zijn kunstmatige beademing. Hij trouwt en krijgt drie kinderen. In 1954 sterft de vierenveertig jarige “man in de ijzeren long”