Migratie

In de oorlog waren het joodse kinderen. Ze waren ondergedoken of verbleven in kampen. Na de oorlog waren het joodse wezen en kwamen ze veelal terecht in Joodse weeshuizen. Ze werden naar Israël overgebracht voor hun veiligheid en voor de opbouw van het land. Nu vragen ze zich af hoe destijds het vermogen van hun omgebrachte ouders is besteed. Andere Tijden over hun teleurstelling, woede, frustratie en vragen. 

In de kale Wieringermeerpolder lag voor de oorlog het Joodse Werkdorp. Honderden vluchtelingen leerden daar een ambachtelijk vak en moesten dan ons land weer uit, naar Palestina bijvoorbeeld. Maar niet iedereen voelde daarvoor. Andere Tijden over Palestina-pioniers en zionisten haters.

Na de bevrijding komen tussen de vier- en vijfduizend vrouwen uit de Sovjet-Unie naar Nederland. Ze volgen hun Nederlandse geliefden die ze hebben leren kennen bij dwangarbeid in Nazi-Duitsland. Geboren onder Stalin en te werk gesteld onder Hitler, bouwen ze na de oorlog in Nederland een nieuw leven op. Terugkeer naar hun geboorteland en familie kan jarenlang niet. In Andere Tijden het aangrijpende verhaal van vier, ondertussen hoogbejaarde, Russische oorlogsbruiden.

De nieuwe regering zal het ze een stuk moeilijker maken, maar buitenlanders zullen in de rij blijven staan om in Nederland te komen wonen. Nog niet eens zo lang geleden was het andersom. In 1948 dacht een op de drie Nederlanders aan emigratie en al gauw was een op de twintig ook daadwerkelijk weg. Ruim 550.000 mensen – naar Canada, Australie en Nieuw Zeeland omdat het daar zo leeg en rijk leek en hier zo vol en arm. Reden voor Andere Tijden om het landverhuizen weer eens van de andere kant te bezien.

“Wij en Zuid-Afrika waren eigenlijk nog de laatste koloniale landen”, zegt Coen Schippers. Achtenveertig jaar heeft hij in Zimbabwe -het voormalige Rhodesië- gewoond en er een bloeiend boerenbedrijf opgebouwd. In 2003 keert hij berooid terug naar Nederland. Hij is één van de ruim vierduizend blanke boeren die door de oorlogsveteranen van president Mugabe zijn verjaagd. Ongeveer tachtig boeren zijn van Nederlandse afkomst. Een aantal van hen vertelt in Andere Tijden hun verhaal.

Met tienduizenden gingen ze in de jaren vijftig en zestig weg uit het bedompte, verarmde Nederland. Het ruime, gastvrije Australië tegemoet. Met weinig geld en nog minder kennis van de Engelse taal. Het leven Down Under bleek hard. Een derde van de emigranten kwam teleurgesteld terug. Integreren met hindernissen, in Andere Tijden.

De komst van Polen, Roemenen en Hongaren naar ons land leidt nu tot ophef. Hoe anders was het welkom van hun voorgangers: de Turkse gastarbeiders in de jaren zestig. Door bedrijven werden ze met open armen ontvangen. Hoe meer gastarbeiders, hoe beter. 

Of Nederland is te druk. Overal hoor je het roepen. Juichend werden immigranten begin jaren '60 binnengehaald. De jonge mannen uit Italië en Spanje. Gastarbeiders werden ze genoemd. Voor even over om te helpen ons land rijk te maken. Hun familie kon zolang wel achterblijven. Gezinshereniging? Daar konden we niet aan beginnen! Maar ze kwamen toch, eerst hun vrouwen en later hun kinderen. Andere Tijden over het begin van de gezinshereniging; over geschipper, gesjoemel en verdriet.

Begin jaren ’60 kwamen ze hier naartoe, de Spaanse gastarbeiders. In hun eigen land hadden ze te maken met armoede, werkloosheid en de dictatuur onder Franco. In Nederland troffen ze een ander soort samenleving: vrij en democratisch. Een aantal van hen praat over die plotse vrijheid en de situatie in Spanje. En over de impact van de dood van dictator Franco op 20 november 1975.

Honderden Joegoslavische vrouwen streken eind jaren '60 in de buurt van Roosendaal neer om te werken in de Red Band-fabriek. Het leven in de gemeenschap stond op z'n kop met zoveel jonge vrouwen in de buurt; de politie had het druk en de horeca tierde welig.

Op 18 juni 2000 komt een Nederlandse vrachtwagen met een lading tomaten binnen in de haven van Dover. Bij een controle doet de douane een gruwelijke ontdekking: tussen de kratten liggen 58 dode Chinezen. Slechts twee hebben de reis overleefd. Dan begint een intensieve samenwerking tussen de Britse en Nederlandse politie om de mensensmokkelaars op te sporen en de identiteit van de slachtoffers te achterhalen.