Koude Oorlog in beeld

De Koude Oorlog tussen de grootmachten Rusland en Amerika heeft zich jarenlang vooral ook in de ruimte afgespeeld: wie schiet de eerste astronaut omhoog? Wie loopt het eerst op de maan? Een miljardenverslindende strijd met als doel: internationale populariteit. Andere Tijden over public relations via het heelal, donderdag tien voor half tien, Nederland twee.

Door de huidige toenemende spanning tussen Rusland en Europa lijken oude tijden te herleven. In de Cannerberg, vlakbij Maastricht, bevindt zich in de hoogtijdagen van de Koude Oorlog het NAVO-hoofdkwartier. Een acht kilometer lang gangenstelstel onder de grond waar dagelijks driehonderd militairen, in het diepste geheim, werkzaam zijn om vanuit de berg alle vliegbewegingen in Europa in de gaten te houden en van waaruit ze een nucleaire oorlog kunnen starten.

De avonturen van de Binnenlandse Veiligheidsdienst tijdens de Koude Oorlog. Het was James Bond in de polder. Dode brievenbussen, verborgen camera's, en het verhaal van een heuse dubbelspion. Onze Geheime Dienst tegen de Russen.

November '81, precies 25 jaar geleden. 400.000 mensen kwamen op de been om tegen kruisraketten te protesteren op het Museumplein in Amsterdam. In 1983 voerden zo'n 550.000 Nederlanders actie in Den Haag, ook tegen de komst van deze nucleaire wapens. Op 23 november zendt de NPS de Avond van de Bom uit. In een anderhalf uur durende uitzending neemt presentator Hans Goedkoop ons terug naar die tijd, naar de sfeer van angst rondom kruisraketten die in Nederland heerste. De tijd dat de Vredesbeweging een enorme aanhang had.

Altijd paraat! Jarenlang oefenden Nederlandse soldaten aan de Oost-Duitse grens om een eventuele aanval vanuit het Oostblok af te slaan. De Russische beer zou golven van tanklegers op ons afsturen die zeker 48 uur door onze jongens tegengehouden moesten worden. Altijd paraat- voor een oorlog die nooit kwam. 

Niemand die het verwachtte en misschien juist daarom lukte het. Op 28 mei 1987 vloog de achttienjarige Duitser Mathias Rust met een eenmotorig vliegtuigje van Duitsland naar Rusland. Daar landde hij pal naast het Kremlin. De actie is misschien wel een van de merkwaardigste uit de Koude Oorlog, vooral vanwege het gemak waarmee Rust erin slaagde door de Russische luchtverdediging te komen. Bovendien maakte de Russische president Gorbatsjov daarna radicaal schoon schip bij defensie. Rust' missie leek geslaagd: “Ik wilde een denkbeeldige brug naar het Oosten tot stand brengen, en zo de spanning en het wantrouwen tussen de Koude Oorlog-kampen verminderen.”

Ineens waren de winkels vol! Fanta was er en Pepsi. In 1980 poetste Moskou zich op voor de Olympische Spelen. Dissidenten gingen achter slot en grendel. Intussen discussieerde het Westen over een boycot: Amerika bleef weg, maar Nederland ging wel. Andere Tijden over de argumenten van toen en het feest van de Russen.

Tijdens de Koude Oorlog zijn oefeningen met duizenden militairen in Europa vanzelfsprekend. Eén van de grootste was ‘Battle Royal’ in 1954, waarbij ruim 100.000 militairen zich in West-Duitsland op een atoomoorlog voorbereidden.

Vermeende kernwapens, luchtfoto’s in de krant, verborgen raketinstallaties, wapeninspecties van de VN, en een dictator die niet te vertrouwen is. Andere Tijden over de Cuba-crisis - nu veertig jaar geleden - die de wereld op de rand van de nucleaire afgrond bracht. President Kennedy geloofde dat de tijd van afwachten voorbij was: er moest gehandeld worden. De burgemeester van Steenwijk was het daar roerend mee eens.